Doel van het Project
Bepalen wat de impact is van verschillende (extreme) waterstanden op verschillende goederenstromen over de Rijn als dit in de toekomst vaker gaat optreden en welke maatregelen genomen kunnen worden om de impact te beperken.
Inhoud van het Project
Antwoord formuleren op de onderstaande vragen:
1. Ontwikkeling van de vraag naar binnenvaarttransport op de Rijn
- Wat is het huidige binnenvaarttransport volume op de Rijn (tot aan het Ruhrgebied en tot aan Basel) voor de 8 belangrijkste stromen van goederen voor binnenvaartschepen (vloeibare – aardolie, vloeibare – chemicaliën, droge – zand, steen en grind, droge – ijzererts, droge – steenkool, droge – metaal, landbouw en voedsel, containers)?
- Wat is de verwachte toekomstige vraag voor de 8 belangrijkste goederenstromen in het Rijncorridor?
2. Ontwikkeling van het aanbod van binnenvaarttransport op de Rijn
- Wat is de huidige capaciteit van de binnenvaartvloot op de Rijn bij normale waterstanden voor de 8 goederenstromen?
- Wat is de verwachte bruikbare capaciteit van de vloot op de Rijn in geval van verstoorde waterstanden, met behulp van 2 scenario’s voor lage waterstanden (normaal en extreem) en 1 scenario voor extreem hoge waterstanden?
- Wat zijn de huidige alternatieven voor binnenvaarttransport voor de goederenstromen op de Rijn, zoals spoor, weg en pijpleidingen?
3. Welke oplossingen zijn er mogelijk om de impact te verminderen
- Hoe gaan, geïllustreerd aan de hand van een drietal cases, bedrijven nu al om met de lage waterstanden op de Rijn en wat zijn toekomstbestendige oplossingen?
- Op welke wijze kan het bedrijfsleven door Topsector Logistiek (en het Rijk) ondersteund worden in het implementeren van toekomstbestendige oplossingen?
Resultaat van het Project
Bruikbare capaciteit bij verschillende waterstanden:
Extreem Hoog water: Op het moment dat de Rijn extreem hoge waterstanden bereikt kan er op sommige trajecten niet meer gevaren worden. Dit is pas het geval als de waterstand Marke 2 overschrijdt. Voor bijv. Kaub is dit een waterstand van 640 cm of hoger. Echter, deze periodes van extreem hoog water zijn van kortere duur dan de periodes met laag water (max 4 dagen), de impact op het systeem is daardoor relatief beperkt.
Laag water: Op het moment dat de waterdiepte van de Rijn afneemt gaan vervoerders minder vracht per schip meenemen om te kunnen blijven varen. Dit heeft als gevolg dat er extra schepen ingezet worden om het verlies aan vervoerscapaciteit op te vangen. Dit brengt uiteindelijk hogere kosten met zich. De totaal vervoerde tonnages kunnen dan nog lang op peil worden gehouden
Extreem laag water: Met lagere waterstanden kan er vaak nog lang gevaren worden over de Rijn. Pas op het moment dat de waterdiepte extreem lage waterstanden bereikt (b.v 60 cm bij Kaub) kan slechts een beperkt aantal schepen varen over de Rijn. Dit heeft grote gevolgen voor het binnenvaarttransport volume op de Rijn. Uit de historische data is gebleken dat deze situaties kunnen leiden tot een volumedaling van 20% tot 30%
Alternatieven per goederenstroom:
De impact en de mitigerende maatregelen die genomen kunnen worden zijn niet overal even groot en zijn uiteraard ook sterk afhankelijk van het vaartraject. Wel is zichtbaar dat er in de containervaart makkelijk ingespeeld kan worden op dergelijke situaties en per deeltraject ingespeeld kan worden op het desbetreffende peil en/of makkelijker een deel van de volumes via spoor of weg vervoerd kunnen worden. In de tank- en bulkvaart zijn deze mogelijkheden beperkter.
In tijden van laag- of hoogwater is het maar beperkt mogelijk om ad hoc over te stappen naar het spoor of de weg. Het spoorvervoer ligt één jaar van tevoren vast en heeft slechts een beperkte capaciteit beschikbaar voor ad hoc vervoer. Overstappen naar de weg is ook bijna niet mogelijk omdat dit vele malen duurder is.
Echter, sommige vervoerders willen toch meer vervoerszekerheid en schakelen voor een klein deel over naar het spoor om tijdens laag- of hoogwater vervoerszekerheid te hebben. Dit is vooral mogelijk voor containers, olieproducten en voedsel landbouwproducten. De laagwaterperiode van 2018 heeft op bijna alle segmenten een grote impact gehad, waarbij productievermindering in sommige is opgetreden. Toch is er na de periode van laag water maar een zeer beperkt vervoersvolume verdwenen naar andere modaliteiten.