Onderwerp
Transitie Binnenvaart
De binnenvaart speelt een belangrijke rol in het logistieke systeem in Nederland. Bij de aanleg van de Tweede Maasvlakte van de Rotterdamse Haven zijn afspraken gemaakt over de aan- en afvoer van containers van en naar het achterland, met een groot aandeel hierin voor de binnenvaart. Hiermee speelt de binnenvaart een belangrijke rol in duurzaam vervoer, maar ook in het voorkomen van congestie op bepaalde vervoersassen tussen de haven en het achterland.
Andere modaliteiten zijn volop bezig met vergroening van het transport. Als de binnenvaart hier niet bij aansluit bestaat de kans dat lading wordt verloren aan het wegtransport. Momenteel wordt de binnenvaart nog gezien als ‘groene’ modaliteit. Met de steeds verdere verschoning en verbeterde efficiëntie in het wegvervoer (door bijvoorbeeld inzet van LZV’s), kan deze positie van de binnenvaart onder druk komen te staan. De investeringen voor vergroening van de binnenvaart zijn substantieel. De schepen die worden ingezet varen vaak tientallen jaren. Tegelijkertijd wordt verwacht dat de volumes voor de binnenvaart zullen teruglopen, door bijvoorbeeld verminderd gebruik van droge en natte bulkproducten (kolen, aardolie, etc.). Dit biedt de komende jaren uitdagingen voor de binnenvaart. De Topsector Logistiek vindt het belangrijk dat de binnenvaart ook in de toekomst een duurzame en concurrerende transportmodaliteit blijft.
Het doel van dit thema binnen de Topsector Logistiek is dat de binnenvaart ook in de toekomst een concurrerende en duurzame modaliteit blijft. Voor zowel CO2-doelstellingen als het tegengaan van congestie, blijft de binnenvaart nodig. Doel van de projecten was het bieden van inzicht in het mogelijke handelingsperspectief van de individuele binnenvaartondernemer en de sector als geheel om te vergroenen en toekomstbestendig te blijven. Een toekomstbestendige strategie in het kader van Factor-6 (het behalen van de Klimaatdoelstellingen) ontwikkel je op basis van feitelijke informatie. Daarom zijn de Outlooks ontwikkeld met als doel om de aannames over trends en ontwikkelingen systematisch te onderbouwen. Aannames die leiden tot een andere verwachting van de toekomst maken verschil – en faciliteren een zuiverder gesprek dat leidt tot meer onderling begrip.
Verder was een doel om onderzoek te doen hoe de containeroverslag van de binnenvaart in de zeehaven kan worden geoptimaliseerd, zodat de betrouwbaarheid van de afhandeling kan worden verhoogd.
In het project Factor-6 Outlook Binnenvaart zijn de kansen voor vergroening van de binnenvaart systematisch onderzocht. Een toekomstbestendige strategie in het kader van Factor-6 (het behalen van de Klimaatdoelstellingen) kan worden ontwikkeld op basis van feitelijke informatie. De Outlook rapporten geven zicht op een verbeterde en coherente visie. Dit is belangrijk omdat de kosten die gemoeid gaan met de verduurzaming van de binnenvaart omvangrijk zijn.
Het project “Legobakken” is gericht op het in kaart brengen van de kansen voor een innovatief logistiek systeem voor containerbinnenvaart. Het gebruik van gestandaardiseerde duwbakken oftewel Legobakken staat hierbij centraal.
Het haalbaarheidsonderzoek in het project richtte zich op de vraag of er belangrijke “showstoppers” te vinden waren, specifiek in nautische en operationele aspecten van “Legobakken. Resultaat is dat er geen showstoppers zijn geïdentificeerd, wel extra kansen, die in een proof of concept zijn uitgewerkt.
In andere projecten is verkend wat de verwachtingen voor de binnenvaart zijn op de middellange en lange termijn. Er wordt geconcludeerd dat de positie van de binnenvaart de komende jaren onder druk komt te staan door het teruglopen van het gebruik van kolen, aardolieproducten en veevoer. Er worden wel mogelijkheden gezien voor groei in het containervervoer, maar de voorspelde teruggang wordt waarschijnlijk niet voldoende gecompenseerd door de toename van containervervoer en de opkomst van nieuwe lading voor de binnenvaart.
Om de binnenvaart tijdig mee te laten bewegen naar emissiearm en concurrerend zijn binnen het thema 'Transitie Binnenvaart' diverse projecten opgezet. Voor de binnenvaart is een eigen Outlook ontwikkeld om een goed beeld te hebben van de feiten en cijfers. Daarnaast zijn concepten uitgewerkt en uitgezocht voor de overgang naar elektrificering van de binnenvaart (bekijk hier het webinar 'De opschaling van elektrisch varen: systeemwijziging & nieuwe business modellen') en concepten die bijdragen aan het oplossen van de congestie die de binnenvaart in de zeehaven ervaart. Activiteiten voor energietransitie (vergroening) binnenvaart zijn ontplooid langs verschillende ontwikkellijnen:
1. De juiste prikkels in de logistieke keten;
2. Maximale inzet van kennis en innovatie;
3. Een transitiemodel voor de vergroening van de binnenvaart;
4. Adequate en voldoende financiering en bekostiging.
Een breed transitieproces voor de binnenvaart heeft betrekking op versterking van de structuur van de sector. Bouwstenen hiervoor kunnen zijn: juiste prikkels in de keten en maximale inzet van kennis en innovatie.
Het idee is ontstaan om de afwikkeling van containerbinnenvaartschepen in de Rotterdamse haven te verbeteren en tegelijkertijd een sprong in verduurzaming te realiseren. Dit idee is in lijn met de doelstellingen van het werkprogramma Maritieme Strategie. Het project Legobakken stelt een aanpak voor waarin de haalbaarheid van dit idee conceptueel is getoetst op basis van een analyse naar potentiële locaties, containerstromen en maatschappelijke effecten.
Met deze acties heeft de Topsector Logistiek een aanzet gegeven om de voor Nederland belangrijke modaliteit binnenvaart toekomstbestendig en concurrerend te houden.