Hoe houden we (binnen)steden bereikbaar, veilig en leefbaar, terwijl we tegelijkertijd invulling geven aan de enorme bouwopgave waarvoor we gesteld staan? Dat is een vraag waar veel gemeenten mee worstelen. Topsector Logistiek organiseert daarom een reeks workshops over duurzame, efficiënte bouwlogistiek, waaraan diverse gemeenten deelnemen. Erik van Vliet van de gemeente Utrecht: “Andere gemeentes worstelen met dezelfde vraagstukken en hebben dezelfde uitdagingen als wij. Door kennis en ervaringen uit te wisselen, worden we op ideeën gebracht en hoeven we niet allemaal zelf het wiel opnieuw uit te vinden.”
Uitstoot verminderen in de bouw
Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) werkt met verschillende partijen aan een gezamenlijke aanpak om de uitstoot van fijnstof, stikstof en CO₂ te verlagen en zo aan de Nederlandse en Europese wet- en regelgeving te voldoen. Topsector Logistiek richt zich daarbij op Mobiele Werktuigen en Bouwlogistiek. In vijf Living Labs worden innovaties en verduurzamingsactiviteiten onderzocht en getoetst, om praktijkervaring op te doen, tools te ontwikkelen en kennis te delen. Een voorbeeld hiervan is de ‘Aanpak bouwlogistiek in gebiedsontwikkeling Katendrecht’, die gemeenten handvatten geeft om bouwverkeer in complexe stedelijke gebieden te beheersen. De workshops duurzame, efficiënte bouwlogistiek, waaraan diverse gemeenten deelnemen, zijn een vervolg hierop. De gemeente Utrecht is een van de deelnemers.
Ritten reduceren
“Als gemeente Utrecht willen we het aantal ritten in de stad reduceren”, vertelt Erik van Vliet, die als beleidsadviseur/projectleider stadslogistiek bij de gemeente werkt. “Zeventien procent van het verkeer in de stad bestaat uit logistieke ritten en dertig procent daarvan is bouwgerelateerd. Als je impact wil maken op het reduceren van ritten, is het dus heel logisch dat ook bij de bouw te zoeken, ook als onderdeel van het convenant Schoon en Emissieloos Bouwen. De ambities zijn groot. We willen minder bouwverkeer, we willen dat dit efficiënter verloopt en het liefst ook verschillende modaliteiten combineren. Maar wat we uiteindelijk vooral willen, is de leefbaarheid en de verkeersveiligheid verbeteren en bijdragen aan een schoner en beter klimaat. De workshops van Topsector Logistiek kunnen ons helpen die ambities waar te maken.”
Dezelfde uitdagingen
“Iedere workshop behandelen we een ander thema. We bespreken bijvoorbeeld welke instrumenten er zijn om de bouwlogistiek te beïnvloeden. Vooraf worden alle deelnemers door Topsector Logistiek gebeld om concrete voorbeelden en ervaringen op te halen, die vervolgens worden gedeeld en besproken. Ik kijk daarbij vanuit het perspectief van stadslogistiek, maar er zijn ook deelnemers die zich bijvoorbeeld vooral focussen op de BLVC-systematiek. Dat zorgt ervoor dat we breder naar het onderwerp kijken.“
Logistieke eisen afdwingen
“Wij dachten bijvoorbeeld dat het BLVC-kader een gangbaar instrument was, dat iedereen gebruikt, maar dat blijkt niet het geval. De insteek is wel bij alle gemeenten hetzelfde: zorgen dat aannemers nadenken over bereikbaarheid, veiligheid en leefbaarheid. BLVC kan daarbij een instrument zijn, maar inkoopeisen en moederbestekken ook. Er zijn tal van instrumenten waarmee je bepaalde logistieke werkwijze kan afdwingen; die diepen we in de sessies uit. Daarnaast kijken we naar manieren om ritten te reduceren, zoals bundeling via een bouwhub of andere vervoersstromen, bijvoorbeeld vervoer over water.”
Handhaving
“Een ander aspect dat we bespreken is handhaving. Want het is wel leuk dat wij allerlei regels opstellen, maar hoe zorg je ervoor dat die ook worden nageleefd? Dat is wel een uitdaging. Bouwers vinden het prima als er strenge regelgeving is, zolang het speelveld maar gelijk is en regels consequent worden nageleefd. Stel: je wint een opdracht en zegt dat je 100% emissieloos gaat bouwen, maar vervolgens staan er op de bouwplaats allemaal dieselaggregaten te pruttelen. Een andere aannemer denkt dan: ik had ook wel voor een lager bedrag kunnen inschrijven. Je moet dus zorgen dat het speelveld gelijk blijft. Maar hoe realiseer je dat?”
Transitiefase
“We zitten midden in de transitiefase naar schoon en emissieloos bouwen. We merken dat de grote bouwbedrijven wel kunnen en willen innoveren en investeren in schoon materieel, omdat dat goed is voor de opdrachten in de toekomst. Maar ook hier vinden we het belangrijk dat het speelveld gelijk blijft. We zoeken naar een balans waarin ook de middelgrote bedrijven, die wellicht wat minder spek op de botten hebben en die slag nog niet kunnen maken, ook kunnen meekomen en niet totaal worden uitgesloten. Dat is nog een zoektocht, hoe we daarmee omgaan.”
Generiek BLVC-kader
“We zijn in Utrecht bezig met een stadsbreed BLVC-kader. Een generieke basis die je projectafhankelijk kan toepassen. Nu komen we erachter dat meer steden daarmee bezig zijn. De gemeente Eindhoven is bijvoorbeeld al echt ver met zo’n generiek kader. Met hen wisselen we buiten de sessies om wel eens van gedachten, om zo van elkaar kennis af te tappen.
Iedereen probeert toch aan dezelfde knoppen te draaien. Er staan veel binnenstedelijke opgaves gepland en dat betekent dat we de bouwlogistiek in de stad beter moeten reguleren. We zitten nu midden in het ontwikkelen van maatregelen. Met de kennis die we in de workshops opdoen, willen we onze projecten verrijken.”
Ook voor kleinere gemeenten
“Bij deze workshops zit een aantal met name wat grotere gemeenten, die de capaciteit hebben hieraan deel te nemen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de Topsector Logistiek alle informatie die we hier ophalen, bundelt en deelt via bijvoorbeeld webinars, tools of handleidingen. Zo wordt de kennis breder gedeeld en hebben ook kleinere gemeenten er profijt van.”
Meer weten?
Wil je meer weten over deze workshops of over duurzame, efficiënte bouwlogistiek in het algemeen? Op de Kennisbouwplaats worden alle relevante inzichten, handvatten en tools gedeeld.
Je kan ook contact opnemen met Arjen de Feijter via: Arjen.deFeijter@TopsectorLogistiek.nl.
* Het programma Mobiele Werktuigen en Bouwlogistiek van Topsector Logistiek is een van de programma’s van het Kennis- en Opschalingsprogramma (KOP), dat valt onder de paraplu Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). TKI Dinalog is hierbij verantwoordelijk voor het onderzoek, terwijl Connekt/Topsector Logistiek de implementatie en opschaling verzorgt.
De projecten van het programma Mobiele Werktuigen en Bouwlogistiek zijn allemaal geschaard onder EACH, waarbij de letters van EACH staan voor de focus van de verschillende activiteiten. Op de Kennisbouwplaats vind je de belangrijkste geleerde lessen uit de Living Labs en tools die je helpen bij de transitie naar emissieloos bouwen. Het programma loopt tot eind 2026.
