“100-80-40-10-90” dat waren de getallen waarmee professor Steven Dhondt van TNO het event ‘Sociale Innovatie in de Logistiek’ opende. In de prachtige Stadsgehoorzaal in Leiden organiseerde TNO tezamen met partners een ochtend gewijd aan het belang van sociale innovatie voor de logistiek, inclusief ideeën om dit verder te brengen. De deelnemers werden actief meegenomen in de resultaten van het TNO-NWO-onderzoeksproject Sociale innovatie voor versnelling innovatievermogen in de logistieke sector. Aansluitend werd de Roadmap Sociale Innovatie Logistiek gepresenteerd en samen met de aanwezigen verder gebracht.
NWO-TKI Dinalog onderzoek bij logistieke bedrijven
De cijfers 100-80-40-10-90 verwijzen naar onderzoek onder honderd logistieke bedrijven. Hieruit bleek dat tachtig procent van bedrijven de afgelopen twee jaar aan innovatie had gedaan. Echter, bij slechts veertig procent werden die innovaties geadopteerd door medewerkers. Bij tien procent is er echt sprake van een sociaal innovatief klimaat. Maar, interessant genoeg, slaagde bij die bedrijven negentig procent van de innovaties. Kortom, sociale innovatie is van groot belang voor het laten slagen van innovaties.
Uitdagingen in de logistiek
Deze bevindingen zijn zeer interessant maar ook zorgwekkend, gezien de grote uitdagingen die in de sector spelen. Nieuwe technologie, digitalisering en duurzaamheidsvraagstukken veranderen de sector in rap tempo. Daarnaast heerst er toenemende krapte op de arbeidsmarkt en kampt de logistiek nog eens met een ‘vergrijsd’ en traditioneel imago. Bovendien wordt de sector gekenmerkt door een grote versnippering van bedrijven, terwijl samenwerken belangrijker dan ooit is. Een middel om deze uitdagingen aan te gaan is het verbeteren van sociale innovatie in de sector.
Sociale innovatie goed voor medewerkers én organisaties
Sociale innovatie gaat over het vernieuwen van organisaties, innovatief samenwerken, managen en veranderen. Hiervoor is het van groot belang dat medewerkers meedoen, en een bepaalde mate van autonomie hebben over hun werkzaamheden, over hoe en wanneer ze die uitvoeren. Verder is van belang dat álle medewerkers zich durven te uiten op het werk; ‘voice’ ervaren. Ook dienen juist medewerkers op de werkvoer tijdig en juist betrokken te worden bij de ontwikkeling van veranderingen en innovaties. Dit betekent ook stimulerend en ondersteunend leiderschap. Dit leidt niet alleen tot een hogere innovatie-adoptie, maar ook tot meer gemotiveerde, gecommitteerde, proactieve medewerkers. En uiteindelijk betere organisatieprestaties. Sociale innovatie is dus geen hoofddoel op zich, maar een middel om bedrijven concurrerender en duurzamer te maken.
Maar hoe bevorderen we sociale innovatie?
Na het ‘getallen-onderzoek’ werd het spel Innoveren kun je leren uitgelegd en zelfs even gespeeld met deelnemers. Tijdens het spel ervaren medewerkers wat het betekent om mee te werken aan innovatie. Hierna werd de MOOC (online cursus) Innoveren in de praktijk gepresenteerd. Managers leren hier hoe ze medewerkers echt betrekken bij innovaties. Vervolgens werd Bas Fraanje van DSV Solutions geïnterviewd die benadrukte dat commitment en visie van het management cruciaal zijn voor sociale innovatie. “Hier begint het. Het levert ook gewoon kostenvoordelen op.” Girbien de Bruin (directeur Industrie en Logistiek Tempo Team) benadrukte het belang van flexmedewerkers duurzaam aan het werk te helpen. Dit is goed voor medewerkers en bedrijven. Breng hiertoe in kaart waar sociale innovatie gewenst is. Wie kan het? Wie heeft ondersteuning nodig, bijvoorbeeld via een training of loopbaancoach? Hierna werd de inspirerende video, onderdeel van de MOOC, over hoe Jordex Shipping & Forwarding, sociale innovatie heeft aangepakt door een innovatieteam op te zetten.
Roadmap Sociale Innovatie in de Logistiek
Hoewel de voordelen van sociale innovatie steeds weer van belang blijken en er steeds meer aandacht voor komt, is er nog wel werk voor de boeg. Meer (toepasbare!) kennis en samenwerking tussen stakeholders is vereist. Maar bovenal gerichte actie: hoe kan de sector, inclusief het logistiekonderwijs concreet aan de slag met sociale innovatie? In dit licht presenteerden Paul Preenen van TNO en Menno Vos van Hogeschool Windesheim de Roadmap Sociale Innovatie Logistiek. Deze roadmap is een gezamenlijk initiatief van de Taskforce Sociale Innovatie – Human Capital Tafel Topsector Logistiek. Het doel is een gezamenlijke, gecoördineerde en onderbouwde aanpak voor sociale innovatie in de logistieke sector neer te zetten. Vanuit drie actielijnen worden impactvolle projecten opgezet die positief bijdragen aan de belangrijkste uitdagingen in de logistiek.
Impactdoelen en drie actielijnen van de roadmap
De drie benoemde actielijnen zijn: 1. Sociale Innovatie aanjagen bij logistieke (MKB) bedrijven, 2. Nieuwe oplossingen ontwikkelen in Learning Communities, en 3. Kennisontwikkeling, monitoring en evaluatie, ter ondersteuning van lijn 1 en 2. Het voornoemde NWO-TKI Dinalog-onderzoek biedt een stevige basis voor actielijn 3. Voor actielijn 1 lichtte Fred Nooijen (Fontys), het initiatief Social Innovators Logistics Limburg toe. Hierin wordt met een tiental logistieke bedrijven, van klein tot groot, gezamenlijk en actief gewerkt aan het bevorderen van sociale innovatie op de werkvloer; met een actieve rol voor de medewerkers.
Sharehouse
Sharehouse is een vernieuwend project in oprichting in actielijn 2. Hierin wordt met een multidisciplinair topconsortium hét Warehouse Innovation Learning Lab bij MBO-onderwijsinstelling STC in de Rotterdamse haven ontwikkeld. Centraal staan vernieuwende technologieën, zoals Automated guided vehicles (AGV’s), Augmented Reality (bijv. Google glass, Proglove), exoskeletten en cobots, en integrale ICT-architectuur. Met studenten, tech-leveranciers, logistieke bedrijven en onderzoekers wordt verkend wat dit betekent voor de mens (denk aan skills), wat dit vereist voor het implementeren bij logistieke bedrijven, hoe onderwijs hiermee vernieuwd kan worden en hoe dit kan bijdragen aan verbeterde instroom van logistieke professionals. Zelfs de ethische en veiligheidsgevolgen komen aan bod. Aanhaken kan gelukkig nog.
Gezamenlijke roadmap: co-creatie en wisdom of the crowd
Practice what you preach: een event over sociale innovatie kan niet zonder dit in de praktijk te brengen met de deelnemers. Twee weten meer dan een. Laat staan een divers gezelschap van 50 vertegenwoordigers van logistieke bedrijven, beleidsmakers, sectorpartijen, onderwijs en wetenschap. Er werd dan ook een indrukwekkende lijst met ideeën in een uur verzameld. Sjiera de Vries (Lector Sociale Innovatie) benoemde een aantal randvoorwaarden om sociale innovatie echt concreet te krijgen voor de dagelijkse praktijk van logistieke bedrijven. Yolande de Heus (Human Capital Tafel Topsector Logistiek) benadrukte het belang van sector overstijgende samenwerking. “De uitdagingen spelen niet alleen in de logistiek. Laten we van elkaar leren.” Jannie van Andel (Voorzitter Taskforce Sociale Innovatie) besloot de ochtend als volgt: “Sociale innovatie doet ertoe. Blijf de boodschap van sociale innovatie herhalen!”. Ok, bij deze: 100-80-40-10-90. Sociale Innovatie werkt!
Meer weten? over de Roadmap Sociale Innovatie en SHAREHOUSE, mail dr. Paul Preenen (paul.preenen@tno.nl) of dr. Menno Vos (mw.vos@windesheim.nl). Voor het NWO-project mail: dr. Peter Oeij (peter.oeij@tno.nl). Bekijk ook eens deze video over sociale innovatie. Meer lezen? Lees hier een verslag op Logistiek.nl en het nieuwsbericht op de website van NWO.
