In Cobouw, het magazine over de bouwnijverheid, geven Walther Ploos van Amstel, lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam, en René Postulart, programmamanager Bouwlogistiek voor de Topsector Logistiek, een interview over Slimme Bouwlogistiek: “Overlast door bouwactivieiten in de steden zal in de komende jaren fors toenemen. Vooraf nadenken over een slimme bouwlogistiek voorkomt echter de meeste overlast. Bovendien levert het volgens de Topsector Logistiek niet alleen geld op, maar ook meteen de helft minder CO2 uitstoot.”
Ongeveer 50 procent van de bouwomzet heeft plaats in de grote steden. Dat groeit het komende decennium naar 80 procent. Er ligt een opgave voor 1 miljoen nieuwe woningen, verduurzaming van de woningvoorraad en vernieuwing van rioleringssystemen. Nu al is 30 procent van het zakelijke verkeer in steden voor de bouwplaats: dagelijks meer dan 200.000 bestelbusjes en 20.000 vrachtwagens. Dit leidt tot congestie en problemen met luchtkwaliteit, geluid en verkeersveiligheid, en bouwverkeer is een grote uitstoter van CO2.
Groeiende bouwoverlast vraagt structurele aanpak
Bouwactiviteiten trekken een langdurige wissel op de leefbaarheid van steden. De overlast voor ondernemers, bewoners en bezoekers zal, zonder structurele maatregelen, zeer fors toenemen. “Chaos is echter onvermijdelijk. De impact zal enorm zijn”, stelde een Amsterdamse wethouder onlangs bij de start van een groot project in de binnenstad. Maar, chaos is een keuze: vooraf nadenken over een slimme bouwlogistiek voorkomt de meeste overlast. Bovendien levert dat volgens de Topsector Logistiek niet alleen geld op, maar ook meteen de helft minder CO2 uitstoot.
Slimme bouwlogistiek rendeert
Meer dan 15 procent van de bouwkosten zit in het transport naar de bouwplaats. De faalkosten van slechte bouwlogistiek zijn hoog. De bouwsector heeft de laatste jaren geëxperimenteerd met nieuwe concepten. Bijvoorbeeld met de inzet van een bouwhub aan de rand van de stad, bouwcontainers, verkeersmaatregelen en vervoer over water.
Bouwbedrijven als TBI, VolkerWessels en vervoerder E. Lafeber werkten samen in pilotprojecten in Amsterdam en Utrecht met onder andere TNO en hogescholen. De resultaten spreken aan: bijna 70 procent minder vervoersbewegingen naar de bouwplaats, bijna 70 procent lagere uitstoot van CO2 en tot meer dan 40 procent productiviteitsverbetering op de bouwplaats. Uiteindelijk werden 3 tot 5 procent lagere bouwkosten gerealiseerd. Tegelijk waren er minder klachten uit de omgeving. Slimme bouwlogistiek biedt zowel maatschappelijke voordelen als meer efficiency binnen de bouwkolom. Investeringen betalen zich daarmee op termijn terug.
Cultuurverandering nodig
Ondanks deze experimenten is slimme bouwlogistiek nog niet structureel verankerd in de binnenstedelijke bouwpraktijk. De grotere bouwers zijn zich bewust van een cultuurverandering gericht op langjarige samenwerking binnen de gehele bouwketen. Investeringen en opbrengsten moeten daarbinnen evenwichtig worden verdeeld. Inmiddels is ondersteunende informatie- en communicatietechnologie beschikbaar waarin alle informatie over het bouwproces is opgeslagen, ook die voor transportplanning en beheer van materialen. De bouwsector is er klaar voor, maar de opdrachtgevers lopen nog achter.
Opdrachtgevers en gemeenten aan zet
Om bouwlogistiek structureel te verankeren is méér nodig. Bouwlogistiek dient structureel in aanbestedingsprocedures of in voorschriften rond bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid te worden geagendeerd. Aanbestedingsprocedures laten ruimte om logistieke kwaliteit zwaarder te laten wegen dan de prijs. Binnen het hoofdwegennet is door Rijkswaterstaat al het nodige op dit terrein bereikt. Die ervaring kan door publieke opdrachtgevers en de grotere gemeenten (als opdrachtgever én vergunningverlener) snel in de stedelijke praktijk worden gebracht.
Logistiek rond kleine projecten vraagt om andere aanpak
De grotere bouwers en toeleveranciers zullen hun weg wel vinden. De bouwlogistiek rond de vele kleine verbouwingen door kleinere aannemers en ZZP-ers vraagt echter een andere aanpak. De vraag is of de traditionele praktijk van aannemers die in grote getale met hun bestelbus in de stad staan, vol te houden is.
Er is perspectief. Zeker als containers met materialen en gereedschappen in de avond voor de klus gereed worden gezet. Gemeenten kunnen dit stimuleren door speciale ruimte beschikbaar te stellen, zoals op pontons op het water. Dit is geen nieuw idee. Het krijgt wel extra dynamiek indien kleinere aannemers dit in coöperatief verband oppakken of daarbij worden ondersteund door logistieke dienstverleners of groothandels met strategisch gelegen voorraadlocaties.
Slimme bouwlogistiek is een aanjager voor vernieuwing in de bouw. Dat is ook nodig want we moeten snel structurele maatregelen ontwikkelen voor de leefbaarheid en bereikbaarheid rond de bouwopgaven in grote steden. Het moet sneller, met minder hinder en met minder mensen op de bouwplaats. En, dat levert ook nog eens 3 tot 5 procent lagere bouwkosten op. Alle partijen in de bouwsector zullen hier gezamenlijk in moeten optrekken. Het is evident dat dit een prominente plek verdient in de Bouwagenda van de Taskforce Bouw onder leiding van Bernard Wientjes.