Onderwerp
Stadslogistiek - E-commerce
Stadslogistiek is een belangrijk onderdeel van de Topsector Logistiek. Het thema is omvangrijk: alle goederenvervoer naar en in de stad, de bevoorrading van zowel bedrijven als particulieren, bouwlogistiek en allerlei retourstromen. Een steeds prominenter sub-thema is E-commerce.
Consumenten verwachten in toenemende mate dat producten overal en altijd verkrijgbaar zijn en dat online bestelde producten direct aan huis worden geleverd, morgen of zelfs dezelfde dag. Tegelijkertijd wordt de overlast van goederenverkeer steeds minder getolereerd, onder andere doordat congestie, uitstoot en leefbaarheid steeds meer in het gedrang komen. De samenkomst van verschillende stakeholders met belangen, zorgt voor een strijd om de beschikbare ruimte. Hoe die ruimte gebruikt wordt en door wie en wanneer, is een complexe uitdaging. Onder meer gemeentebesturen hebben de uitdaging om een weg te vinden tussen de conflicterende belangen door, en om deze vervolgens te handhaven.
Doordat online bestellingen steeds meer toenemen (pakketdiensten, maar ook voedsel en materialen), vond de Topsector Logistiek het belangrijk aandacht te schenken aan het thema E-commerce en de gevolgen hiervan. Het reduceren van uitstoot, het bundelen van diensten en het optimaliseren van weg- en tijdsgebruik zijn thema’s die hierin centraal staan. Een optimalisatieslag binnen deze thema’s is urgent, omdat online bestellen en andere vormen van e-commerce blijven toenemen.
Duurzaamheid speelt een belangrijke rol in de e-commercesector. De sector heeft begin 2018 als doel gesteld om de huidige CO2-uitstoot van de logistiek te reduceren met 50% in 2025 (inclusief groei). Een hele mooie ambitie, maar dit vergt wel een aantal actiepunten. De sector is hard aan de slag gegaan met het inzichtelijk maken van de hoeveelheid CO2 die uitgestoten wordt in het pakketvervoer (Carbon Footprinting binnen Bewust Bezorgd, onder regie van Thuiswinkel.org), het verduurzamen van de verpakkingen en het inzetten van duurzame vervoersmodaliteiten. Daarnaast zag men kansen in het efficiënter inrichten van de logistiek, mede door het verhogen van de verpakkingsdichtheid. Iets dat hand in hand gaat met duurzaamheid. De keten achter het bezorgen van een pakje is erg complex, waarbij aan elk individueel pakje verschillende wensen van de consument hangen. Er wordt dan ook gebruikgemaakt van complexe netwerken en verschillende vervoersmodaliteiten, en elke stap is volledig verweven met het grotere geheel van dit netwerk.
Doel van de Topsector Logistiek was een bijdrage te leveren aan duurzame groei van e-commerceleveringen, door de CO2-uitstoot per pakket omlaag te brengen. Hiertoe is in verschillende projecten getoond welke elementen een goed middel vormen om de duurzaamheidsprestatie van bedrijven te verbeteren (Hoe kan verbeterd worden?) en welke rol vervoerders en verladers in deze processen vervullen (Waar kan verbeterd worden?). Projecten binnen het thema E-commerce geven inzicht om zendingen te bundelen, vervoersbewegingen te minimaliseren en de uitstoot van CO2 te meten en verminderen.
Binnen het thema E-commerce zijn verschillende projecten uitgevoerd, veelal gebaseerd op een combinatie van bureau- en praktijkonderzoek. Het doel van het project Carbon Footprinting (CF) was om verschillende partijen, actief op het gebied van stadslogistiek, te laten zien dat CF goed aansluit bij de dagelijkse bedrijfsvoering en dat het toegevoegde waarde kan hebben voor vervoerders, verladers en overheden. Carbon Footprinting is een goede manier gebleken om de duurzaamheidsprestatie van vervoerders en verladers in de stadslogistiek te bepalen. Hierdoor kunnen beslissers duurzaamheid eenvoudiger meenemen in hun overwegingen. In de praktijk werd CF tot dusver echter nog niet veel toegepast, omdat het vooral nog als een theoretische oefening werd beschouwd. Uiteindelijk is het opzetten en uitvoeren van Living Labs een goede manier gebleken om de praktische invalshoek meer kracht bij te zetten.
De projecten Gedrag in Stedelijke Distributie, Verpakkingsdichtheid en Mobiliteitseffecten kijken met name naar de huidige invulling van stadslogistiek en waar verbeterpunten liggen. Zo focuste het project Gedrag in Stedelijke Distributie zich op gedragsmatige factoren van betrokkenen, er zijn gedragsmatige factoren van relevante actoren in kaart gebracht voor twee concepten die zich richten op het verminderen van het aantal gereden kilometers. Namelijk ten eerste afhaalpunten voor internetbestellingen en ten tweede lokale collectieve inkoop van diensten of producten door het MKB. Door middel van analysestudies wordt de context en oorzaak van e-commerce en bijbehorende gevolgen geprobeerd goed te begrijpen en te doorgronden, om retailers en vervoerders inzicht te bieden in potentiële winstoptimalisatie.
Het verbeterpotentieel in stadslogistiek wordt blootgelegd in projecten zoals de API Uitstootvoorspeller en een Beheer Portaal Uitstoot. Deze projecten bieden aanknopingspunten hoe inzicht kan worden verkregen in CO2-uitstoot, verbeterpotentieel en hoe dit vervolgens kan worden ingezet voor (winst)optimalisatie. De API Web Service Uitstoot Voorspeller bepaalt bijvoorbeeld hoeveel CO2-uitstoot er met het bezorgen van pakketjes is gemoeid. Er is een rekenmodel ontwikkeld die de CO2-uitstoot van een e-commerce zending kan berekenen. Hier inzicht in verkrijgen draagt bij aan besparingspotentieel en vervolgens CO2-reductie, bijvoorbeeld door zendingen te bundelen en zodoende vervoersbewegingen te minimaliseren.
Een ander veelvoorkomend probleem in stadslogistiek is de Verpakkingsdichtheid en de grote hoeveelheid retourneringen. Binnen het project Get Rid of Returns is onder meer blootgelegd waar verbeterpunten liggen als het gaat om retournering van artikelen.
Binnen het thema E-commerce zijn waardevolle inzichten geboden in het kunnen meten van CO2-uitstoot (Carbon Footprinting) en het verbeterpotentieel in de e-commerceketen. Daarnaast wordt ook aangetoond waar kansen voor vervolgonderzoek liggen. Een goed voorbeeld is de wijze waarop producten zijn verpakt. Vaak worden producten in de fabriek verpakt, en vervolgens voor transport op een andere ladingdrager verpakt. Door deze werkwijze is er sprake van veel lucht in verpakkingen, waardoor ruimte en capaciteit verloren gaat. In het project is in het logistieke proces gekeken naar het efficiënt gebruik van ruimte in rolcontainers, vrachtwagens en bestelbussen. Vervolgonderzoek moet inzicht bieden in het optimaliseren van dit totale proces.
Het thema E-commerce biedt inzicht in toekomstig onderzoek, bijvoorbeeld over de invloed van online winkelen op de totale CO2-uitstoot. In de projecten is inzichtelijk gemaakt hoe de vervoersketen er nu uitziet en hoe efficiënt huidige vervoersmiddelen worden benut. Om dit vervolgens te optimaliseren, moet een goede objectieve vergelijking worden gemaakt met ‘conventioneel winkelen’ dat gaandeweg steeds meer wordt vervangen door online winkelen. Hier liggen kansen voor vervolgonderzoek. Het thema E-commerce geeft inzicht in huidige logistieke afhandeling van de volumes, de snelle ontwikkeling ervan (toename hoeveelheid, diversiteit aan modaliteiten) en het verbeterpotentieel om de CO2-uitstoot per pakket in de toekomst te verlagen. Een enorm verlies aan verpakkingsdichtheid (tot wel 50%), te veel bestelauto’s in binnensteden (toename CO2-uitstoot) en een inefficiënt gebruik van bezorgdiensten, zijn enkele conclusies uit de projecten. Markpartijen aangesloten bij Thuiswinkel.org zijn aan de slag gegaan om gezamenlijk hun uitstoot te meten en verbeteren onder het label Bewust Bezorgd.
De projecten geven het startsein voor een verdere implementatie van innovatieve, stadslogistieke oplossingen in de pakketbezorging en het verder reduceren van CO2-uitstoot.