Onderwerp
Stadslogistiek - Bouwlogistiek
Bouwlogistiek is een belangrijk onderdeel van het themaveld stadslogistiek. De bevoorrading van detailhandel, horeca, bedrijven en instellingen gaat gepaard met veel leveringen, maar ook het leveren van (ver)bouwmaterialen en bijbehorende retourstromen zorgt voor veel verkeer in de stad.
Lang niet iedereen heeft op zijn netvlies dat bouwlogistiek zelfs één van de grootste logistieke stromen is in Nederland. Toch is 30 procent van alle vervoersbewegingen in steden bouwgerelateerd. Bouwen gebeurt vaak midden in de stad, wat overlast en uitstoot veroorzaakt. Het op gang houden van de bouwproductie in Nederland is van het grootste belang, daar is iedereen het over eens. Onnodige bouwgerelateerde vervoersbewegingen en omgevingshinder dienen in het binnenstedelijk gebied zoveel mogelijk voorkomen te worden. Slimme en uitstootarme bouwlogistiek is een van oplossingen om ondanks alle beperkingen door te gaan met de bouw. De Topsector Logistiek levert hier een bijdrage aan.
Veel vervoersbewegingen in steden zijn gerelateerd aan de bouwsector. Het doel van de projecten binnen dit thema van de Topsector Logistiek was het verminderen van overlast in de stad door bouwlogistieke stromen.
Het in beeld brengen van de toepassing van nieuwe ketenconcepten en het versnellen hiervan, kan worden bewerkstelligd door een overzicht te geven van de instrumenten die de stakeholders (gemeenten, regio’s, bedrijven) tot hun beschikking hebben. De Topsector Logistiek heeft gesignaleerd dat de implementatie van slimme bouwlogistiek door marktpartijen nog niet optimaal was. Het (upstream) bundelen van logistieke processen, maar ook het uiteenrafelen van logistieke deelprocessen binnen de Bouwlogistiek stond centraal binnen dit thema, om zodoende te zorgen voor minder vervoersbewegingen en bijbehorende overlast in de stad.
In het project De Nieuwe Aanpak Ketenbenadering in Bouwlogistiek is gewerkt aan het formuleren van een aanpak om het onderwerp slimme bouwlogistiek beter te agenderen, toe te passen en te versnellen, bij overheden en marktpartijen. De vraag die centraal stond in dit project is hoe de hele keten van bouwlogistiek (van grondstof tot en met levering op de bouwplaats) kan worden geoptimaliseerd. Eigenlijk is in alle schakels van de keten ruimte voor optimalisatie als het gaat om het aantal vervoersbewegingen.
Binnen het project Elektrificatie van Bouwmachines, is de NOX- en CO2-uitstoot van mobiele werktuigen in de praktijk gemonitord. Hieruit bleek dat de uitstoot van deze mobiele werktuigen in de praktijk significant hoger ligt dan de limietwaarde zoals naar voren komt tijdens laboratoriumtests. Dit praktijkinzicht is voor vergelijke processen waarheidsgetrouwer, dan de voorheen veelal toegepaste laboratoriumresultaten.
Wat deze voorbeeldprojecten aangeven is dat wordt gekeken naar bestaande bouwlogistieke activiteiten en hoe deze te verbeteren en verduurzamen. Binnen het thema zijn verbetertrajecten getest in de praktijk, bijvoorbeeld op het gebied van duurzame inkoop, ketensamenwerking en ketenverandering. Pilot uitkomsten en best practices dienen als voorbeeld voor de implementatie van nieuwe werkwijzen binnen de sector. Binnen de projecten Kennisbox, Regiosessies Bouwlogistiek en Topclass Bouwlogistiek en Ketensamenwerking is ingezet op kennisoverdracht opdat innovatieve bouwlogistiek als nieuwe standaard werkwijze wordt geadopteerd en dat ondersteunende systemen verder worden ontwikkeld. Aannemers en toeleveranciers zijn meegenomen in de bouwkolom en geconfronteerd met financiële voordelen die innovatieve bouwlogistiek structureel met zich mee kunnen brengen. Zo wordt geprobeerd het gedrag van de actoren in de keten te beïnvloeden.
In het project Praktijkproef Levering Zand is getracht een bijdrage te leveren aan het doel in 2025 emissievrije stadslogistiek te realiseren, waarbij eigen duurzame inkoop en aanbesteding door een gemeente een belangrijk instrument is. Hiertoe is in het project Verduurzaming Bouwlogistiek ook een juridisch kader opgesteld, zodat gemeenten hiermee meteen aan de slag kunnen. Analyse van inkoopgegevens van de gemeente werden in Praktijkproef Levering Zand ingezet om de emissies van zandtransport in beeld te brengen. Contact met leveranciers van bouwmaterialen heeft geleid tot duurzamere werkwijzen.
De Programmamanager Bouwlogistiek van de Topsector Logistiek heeft gezorgd voor de ontwikkeling en implementatie van duurzame bouwlogistieke concepten, door het bieden van een neutrale netwerkfunctie tussen kennisinstellingen, overheden en marktpartijen.
Het optimaliseren van bouwlogistieke processen is belangrijk, omdat binnen deze vorm van stadslogistiek nog veel emissies van vervuilende stoffen vrijkomen en er soms ook overlast in de stad ontstaat. Er zijn echter ook projecten waar bruikbare technieken worden toegepast, en de hele keten wordt meegenomen in het optimalisatieproces. Getracht is om deze te benoemen en breed bekend en inzetbaar te maken. De meerwaarde van de projecten is dat de gerealiseerde voordelen inzichtelijk zijn gemaakt. Voor het betreffende project, maar ook voor toekomstig vergelijkbare projecten biedt dit uitkomst.
Het project Duurzaam Inkopen Facilitaire Goederen en Diensten geeft concreet handelingsperspectief voor de verduurzaming van de goederenlogistiek van gemeenten. Ook in andere projecten is aan marktpartijen getoond dat het maken van andere keuzes binnen de bouwlogistieke keten niet alleen zorgt voor minder vervoersbewegingen en overlast, maar ook voor voordelen voor het bedrijf zelf. Een combinatie van praktijkinzichten opgedaan in de projecten van de Topsector Logistiek biedt het startpunt voor verdere verspreiding van 'nieuwe' bouwlogistiek zoals het werken met een bouwlogistieke hub en/of control tower.