Onderwerp
Data ontsluiten of effectief datagebruik
Het delen van digitale keteninformatie is cruciaal om de logistieke processen efficiënter, duurzamer en effectiever te maken. Het NLIP, een onafhankelijk netwerk van publieke en private partijen, is binnen de Topsector Logistiek opgezet om data uitwisseling tussen partijen in logistieke ketens mogelijk en makkelijk te maken (het zgn. drempelloos data delen), mede op basis van een daartoe afgesloten convenant. Er wordt hierbij ingezet op het bevorderen van zowel horizontale als verticale ketensamenwerking. Met name het ontsluiten en delen van data tussen en met derde -nog onbekende- partijen is een voorwaarde voor (ketenbrede) logistieke innovaties. Het NLIP speelt hierin een faciliterende rol voor het logistieke bedrijfsleven. Er is gekeken naar wat het combineren van verschillende datasets van partijen in de logistiek kan opleveren in tijd en geld. Gainsharing is hierbij essentieel: de potentiële winst van data delen kan gebruik worden als stimulans om ook andere partijen over de streep te trekken om data te delen. Door de gehele supply chain kan door data te delen synergie worden behaald, maar partijen vinden het in de praktijk lastig om data te delen. Binnen dit onderwerp wordt getracht hier oplossingen voor te vinden.
Het doel van de initiatieven binnen dit onderwerp is om een efficiënte data-uitwisseling tussen partijen in logistieke ketens te faciliteren. De focus ligt hierbij op om het ontwikkelen van standaarden en het op orde brengen van de basisinfrastructuur voor het delen van data in de keten. Verder gaat het om het in beeld brengen van de mogelijkheden en het belang van data delen. Tenslotte waren de initiatieven gericht op het versnellen van de implementatie van standaarden en het beheer ervan. In verschillende projecten zijn standaarden ontwikkeld en geïmplementeerd om de diverse platformen van overheid- en marktpartijen met elkaar te verbinden en data-uitwisseling te faciliteren.
Het verbeteren van mogelijkheden voor data-uitwisseling in logistieke ketens stond centraal in een aantal innovatieprojecten, zowel over de weg, op het spoor en in zeehavens en luchthavens. Dit zijn met name projecten op het gebied van papierloos transport (het vervangen van papieren documenten door elektronische data bij goederenvervoer), data-analyse en ketenoptimalisatie door effectief datagebruik. Zo is voor ketens van en naar zeehavens inzichtelijk gemaakt in hoeverre het koppelen van data van individuele bedrijven in de logistieke keten technisch mogelijk is. Met data-analyses en -visualisaties is in beeld gebracht welke kansen dit voor de stakeholders in de ketens bood. Vervoerders kunnen hierdoor kosten besparen en spoorvervoer wordt voor hen aantrekkelijker. In de luchtvrachtketen was de wens om beschikbare data beter in te zetten voor sturing van logistieke ketens. De data uitwisseling tussen partijen in de luchtvrachtketen is vervolgens geoptimaliseerd en daarmee is de goederenstroom meer voorspelbaar. Er kan nu vooruit worden gewerkt (bijvoorbeeld tijdens de vlucht), onder meer met vooraangifte douane, in plaats van te starten bij de overdracht van de lading.
Binnen dit onderwerp zijn projecten uitgevoerd waarin bedrijven ondersteund zijn in efficiënte data- uitwisseling. Zo zijn bedrijven geholpen om data uit FMS (Fleet Management Systems) en TMS (Transport Management Systems) eenvoudig en uniform met andere ketenpartijen uit te wisselen. Hierbij zijn eerst zijn de leveranciers van de systemen en de vragende partijen die deze data nodig hebben en de al bestaande koppelingsmogelijkheden geïnventariseerd. Aan de hand van alle beschikbare data uit FMS en TMS systemen is bekeken wie welke informatie kan gebruiken, en hoe deze data gedeeld kan worden. Veel partijen hebben inmiddels interesse getoond in het delen van deze data. In een ander project is de totale informatiebehoefte van de overheid binnen de goederenvervoerketen ten behoeve van het realiseren van papierloos transport in beeld gebracht. Hiervoor is gesproken met marktpartijen, en per transportmodaliteit is nu inzichtelijk wat de databehoefte van de overheid is.
Ook is in enkele projecten gekeken naar de implementatie van iShare. In het project Proof of concept Ketensamenwerking is bijvoorbeeld voor het platform TransFollow (hiermee kunnen digitale vrachtbrieven uitgewisseld worden) onderzoek gedaan naar hoe handhavers van IL&T met iSHARE gecontroleerd toegang kunnen verkrijgen tot de relevante vrachtbrief. Tenslotte is in het Europese spoorinitiatief Eleta onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om realtime data over aankomsttijden van goederentreinen internationaal uit te wisselen. Het bleek mogelijk om de ETA (Estimated Time of Arrival) van goederentreinen tijdig aan alle vervoerspartners op het traject te verstrekken.
De projecten binnen dit onderwerp laten zien dat er potentieel synergievoordelen (kosten, tijd, efficiency) te behalen wanneer partijen in de logistieke keten op grotere schaal data met elkaar delen. Om veilig en efficiënt logistieke data met elkaar te kunnen delen moeten partijen afspraken met elkaar kunnen maken onder welke voorwaarden ze data met elkaar delen. Verschillende projecten binnen dit thema richtten zich dan ook op de ontwikkeling en gebruik van standaarden. Gebleken is dat hoe meer partijen dezelfde standaarden gebruiken, hoe groter het voordeel voor alle betrokkenen is. Naast het gemak van eenvoudig data delen met al bekende partijen, is een grote voordeel dat het veel makkelijker wordt om met andere ketenpartijen te gaan samenwerken. Bij het samenwerken met een nieuwe, nog onbekende partij, of het inschakelen van een onderaannemer, is het daardoor niet meer nodig om nieuwe (tijd- en geld rovende) unieke koppelingen of afspraken te maken. De standaarden vormen een belangrijk hulpmiddel om flexibel in te kunnen spelen op steeds snellere ontwikkelingen in de logistieke sector. Sectorbrede implementatie van standaarden is daarvoor een voorwaarde. De standaarden zijn daarnaast cruciaal om bestaande initiatieven op te schalen.
Uit de projecten is ook gebleken dat veel partijen interesse tonen in het gebruiken van standaarden, maar dat hiervoor intensieve ondersteuning bij onderlinge afstemming tussen partijen noodzakelijk is. Ook is er vaak angst om data met anderen te delen. Het implementeren van standaarden kost dus tijd, geld en samenwerking met ketenpartners, maar levert in potentie behoorlijke synergievoordelen op.
De projecten in dit thema hebben geresulteerd in afspraken en standaarden voor een betere uitwisseling van data. Daarnaast zijn tools en platforms opgeleverd waarmee data-uitwisseling wordt gefaciliteerd.