Onderwerp
CO2-uitstoot in logistiek - Feiten en cijfers
Het thema Duurzaamheid van de Topsector Logistiek richt zich op de strategie om CO2-uitstoot te reduceren. Duurzaamheid is binnen de Topsector een eigen actie geworden om beter op de resultaten te kunnen sturen, met realisatie van de doelstellingen uit het Klimaatakkoord van Parijs voor ogen. Duurzaamheid is hierbij gedefinieerd als CO2-reductie. Uitgangspunten van het thema Duurzaamheid zijn: op systeemniveau innovaties bewerkstelligen waarmee ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen kunnen worden gerealiseerd. De vraag is dan: wat zijn de gamechangers op systeemniveau? Om ambities en doelstellingen te concretiseren, moet eerst in kaart worden gebracht wat de stand van zaken is. De mogelijkheden van en uitdagingen voor de logistieke sector moeten daarom systematisch in kaart worden gebracht. De Annual Outlooks voor stadsdistributie en (inter)nationaal goederenvervoer dienen daarbij als instrument, om de aannames over trends en ontwikkelingen systematisch te onderbouwen. Hierbij wordt gebruikgemaakt van analyses waarbij bijvoorbeeld sectoren en ketens in kaart worden gebracht en potentiële resultaten van maatregelen worden gekwantificeerd. Aan de hand van deze systematiek kan de discussie verder worden geconcretiseerd (“What-if”-studies).
De innovatiefocus van de Topsector Logistiek ligt op de logistieke optimalisatie en gedragsverandering en dus het in beweging brengen van bedrijven om bij te dragen aan de CO2-reductie. Bij logistieke optimalisatie valt te denken aan maatregelen als bundeling van vracht, verhoging van de beladingsgraad en efficiëntere retourlogistiek. De feiten en cijfers uit dit onderwerp staan hiervoor aan de basis.
Het belangrijkste doel van dit onderwerp binnen de Topsector Logistiek was het genereren van inzicht in de CO2-uitstoot en andere feiten en cijfers van de logistieke sector in Nederland. Deze inzichten creëren handelingsperspectief voor zowel bedrijven als overheden. Daarnaast erkent de Topsector Logistiek het belang van de creatie van marktoverstijgend inzicht in feiten en cijfers.
CO2-reductie start bijvoorbeeld met het systematisch en op uniforme wijze in kaart brengen van de totale CO2-uitstoot en een opdeling daarvan voor verschillende markten en segmenten. De samengestelde Outlooks Stadslogistiek en Hinterland and Continental Freight bieden hier inzicht in. De Topsector Logistiek erkent daarnaast het belang van standaardisatie van CO2-emissieberekeningen en wilde hier een bijdrage aan leveren. In het project “Updaten STREAM-freight” was het doel daarom om de emissies van modaliteiten in het goederenvervoer nader samen te stellen. Er is een uitgebreid overzicht van de kengetallen gegeven. Deze laten zien dat er een grote bandbreedte aan gestandaardiseerde emissiekengetallen per modaliteit is op basis van de grootte van het voer- of vaartuig en van het type goederen dat wordt vervoerd.
In dit onderwerp is gewerkt aan een hoger niveau van inzicht in de CO2-uitstoot en andere feiten en cijfers binnen de gehele logistieke sector, van bestelwagens tot overslag van containers in de zeehavens.<br>In de projecten rondom Annual Outlook Zero Emission was het doel om een holistische expert opinion te vormen over de ontwikkelingen richting Zero Emission City Logistics, en verwachtingen wanneer bepaalde combinaties (operationeel en financieel) kansrijk worden om breed ingezet te worden. De expert opinion werd door een consortium van specialisten op eigen verantwoordelijkheid uitgebracht zodat er een vrije discussie kon ontstaan over de inzichten.
In een ander groot project is onderzoek verricht naar de beweegredenen waarom bestelwagens worden ingezet, welke vervoersstromen met welke omvang door bestelwagens vervoerd worden, hoe groot de toepassingssegmenten zijn en wat de typische inzetkarakteristieken zijn per segment. De output was gericht op het verkrijgen van meer en betere data en inzichten, over deze grote vervoersmodaliteit; in Nederland rijden immers een kleine 1 miljoen bestelwagens rond.
Om inzicht te krijgen in de potentie voor een modal shift van wegvervoer naar spoor, is een inventarisatie gemaakt van het marktvolume en potentie van kansrijke stromen. In het project “Annual Outlook Duurzaam Internationaal Goederenvervoer” zijn verschillende stakeholders geïnspireerd om tot duurzamere vormen van internationaal goederenvervoer te komen. Het streven is om hen inzicht te geven in hoe duurzaamheidspotentie het best gerealiseerd kan worden.
In andere projecten binnen dit onderwerp was er juist uitgebreid aandacht voor het risico op reverse Modal Shift (terugkeer van binnenvaart en spoorvervoer naar de weg). In het rapport Outlook Hinterland & Continental Freight 2018 is namelijk het risico in de toekomst van een reverse modal shift voor containervervoer benoemd, in een bepaald scenario. Het risico komt voor als gevolg van een tweetal redenen:
1. Steeds grotere zeeschepen en bijbehorende callsizes maken aankomst- en behandelingstijden van deze schepen bij terminals onvoorspelbaar. Hierdoor ontstaat congestie en het risico op negatieve modal shift.
2. Matige vooruitzichtingen in de traditionele droge bulkmarkten (m.n. kolenvervoer) zullen er voor zorgen dat meer en meer grote drogeladingschepen naar het containersegment zullen overstappen.
Dit zou de investeringen in duurzamer vormen van vervoer kunnen beperken en daarnaast kunnen zorgen voor ongewenste andere effecten zoals congestie en druk op bepaalde infrastructuur.
De Topsector Logistiek vindt het creëren van marktoverstijgend inzicht in feiten en cijfers belangrijk. Actuele prognoses van goederenstromen via de Nederlandse binnenvaart beperken zich meestal tot een vooruitzicht van één of twee jaar. Dergelijke korte termijn prognoses zijn voor binnenvaartondernemingen niet bruikbaar voor investeringsbeslissingen. Daarvoor zijn voorspellingen benodigd op de middellange termijn. De Topsector Logistiek heeft daartoe de Middellange Termijn Prognoses voor de binnenvaart samengesteld.
De Topsector Logistiek heeft doelen op het gebied van CO2-reductie. Om deze doelen te concretiseren en meetbaar te maken is het belangrijk standaarden te ontwikkelen en inzicht te verschaffen in de CO2-uitstoot per markt en/of segment. Ook andere feiten en cijfers, bijvoorbeeld gedetailleerde informatie rondom vervoerde volumes en waarde geven waardevolle inzichten en daarmee handelingsperspectief.
Vanuit de Topsector Logistiek was er in dit kader bijvoorbeeld behoefte aan een cijfermatig overzicht van de omvang van diverse logistieke marktsegmenten. Uit het project Segmentatie Logistiek Markt in Nederland is gebleken dat de totale waarde van fysieke logistieke activiteiten in Nederland in 2017 53,7 miljard euro was. Dit was 7,3% van de in Nederland gecreëerde toegevoegde waarde in 2017, en 3,6% van de totale omzet in de sectoren. De grootste waarde (24%) werd gerealiseerd voor de sector Levensmiddelen en dagelijkse verzorging. Het volume aan binnenlands vervoer en export bedroeg in 2017 1.223 miljoen ton. Het grootste volume (19%) kwam voor rekening van de Bouwsector. De logistieke kosten per ton bedroegen over alle sectoren in 2017 gemiddeld 44 euro per ton. Deze kosten waren per ton het laagst in de Bouwsector (ongeveer 25 euro per ton) en het hoogst in de Elektrotechnische industrie (ongeveer 500 euro per ton).
Een toekomstbestendige strategie in het kader van Factor6 (het behalen van de Klimaatdoelstellingen) wordt ontwikkeld op basis van feitelijke informatie. Daarvoor zijn bepaalde Outlooks ontwikkeld als instrument om de aannames over trends en ontwikkelingen systematisch te onderbouwen. De Outlooks geven een gedetailleerde, cijfermatige onderbouwing van de uitstoot van CO2 in het deelgebied en een overzicht naar de toekomst. Op deze manier kan de discussie plaatsvinden hoeveel CO2 elk van de segmenten in de komende 30 jaren moet besparen, gerelateerd aan de verwachte groei of krimp binnen deze segmenten.
De Topsector Logistiek levert hiermee een gefundeerde basis en objectief inzicht voor de uitdagende doelstellingen uit het Klimaatakkoord voor de logistieke sector. Daarnaast is handelingsperspectief gecreëerd voor zowel bedrijven als overheden om de CO2-uitstoot terug te dringen