Onderwerp
CO2-footprinting
Voor onze welvaart en welzijn zijn goed georganiseerde logistieke ketens van groot belang. Zij koppelen de beste ontwikkel- en productielocaties ter wereld aan de afnemers van producten, goederen en diensten. Het logistieke systeem is zeer complex, en varieert van ketens waarin consumentenpakketten op de cargobike worden vervoerd tot zware bulktransporten per trein en binnenvaartschip, van wereldhaven tot distributiecentrum, en van expediteur tot cross chain control tower. Elke logistieke keten heeft zijn eigen kenmerken, en moet individueel geoptimaliseerd worden. Gespecialiseerde bedrijven nemen elk een stukje van die keten voor hun rekening en realiseren zo een concurrerende keten, met prijs als belangrijke factor. De druk om de CO2-emissies van logistieke processen waar mogelijk te verlagen is groot, onder meer door de afspraken in het Klimaatakkord voor 2030. Zo is in steden de leefbaarheid een belangrijke overweging, en speelt op wereldwijd en nationaal niveau de vraag om de uitstoot van broeikasgassen te minimaliseren. De logistieke paragraaf van het Klimaatakkoord bevat een forse ambitie om de uitstoot van CO2 door transport en logistiek te reduceren. De CO2-footprint in Nederland moet in 2030 49% lager zijn dan in 1990. Een flinke uitdaging voor logistieke organisaties. Waarschijnlijk moeten bedrijven al vanaf 2021 jaarlijks verplicht een gecertificeerd uittreksel van hun CO2-footprint aanleveren.
CO2 footprinting wordt daardoor een steeds belangrijker onderwerp voor logistieke ondernemingen, maar ook voor verladende ondernemingen. De Topsector Logistiek erkent dit en heeft de afgelopen jaren verschillende acties ondernomen om de markt voor te bereiden op CO2 footprinting.
Het doel van de Topsector Logistiek met het onderwerp CO2-footprinting is dat alle partijen in de logistieke keten via een uniforme methode de CO2-uitstoot van alle activiteiten in hun logistieke ketens kunnen berekenen en bepalen. Partijen krijgen zo eenvoudig een goed inzicht in de CO2-'footprint' van hun logistieke ketens, en kunnen bepalen waar ze welke besparingen in CO2-uitstoot kunnen bereiken.
Een goed inzicht in CO2-uitstoot van logistieke ketens wordt steeds belangrijker voor vervoerders en verladers. Met dit inzicht kan de uitstoot worden teruggedrongen, en kosten worden bespaard. De ontwikkelde methode is gebaseerd op de brandstof- en energiedata die bij vervoersopdrachten hoort, deze data kan automatisch omgerekend worden naar de veroorzaakte CO2-uitstoot. In de praktijk bleek dat deze data nog op allerlei verschillende manieren wordt gemeten of geschat. Dit terwijl betrouwbare cijfers van groot belang zijn. Daarom is een CO2-footprinting tool Big Mile ontwikkeld met als doel dat de CO2-uitstoot in transport en logistiek in kaart wordt gebracht door goede basisadministratie van CO2-uitstoot en een gestandaardiseerde manier van berekenen.
Tegelijkertijd hebben beleidsmakers, overheden en partijen in de sector veel "What if"-vragen: Wat gebeurt er als ik een maatregel eerder of juist op langere termijn implementeer? Is de maatregel wel zelfstandig uitvoerbaar of ben ik afhankelijk van andere partijen? Wat zijn de kosten die gepaard gaan met de maatregel ten opzichte van alternatieven? Zijn er tweede-orde effecten die versterkend of juist remmend werken, en telt het totaal van maatregelen nog wel op tot de gewenste reductie? Hoeveel draagt mijn maatregel bij als ik deze landelijk invoer? De Topsector Logistiek kan met de ontwikkelde CO2-footprinting tool helpen om deze vragen te beantwoorden.
Binnen de vervoersketen zijn er verschillende manieren om CO2 te reduceren. Zo kan de keten korter en slimmer ingericht worden. Vervoerders kunnen het transport beter plannen, meer vracht combineren, gebruik maken van betere en schonere voertuigen, andere modaliteiten gebruiken of alternatieve brandstoffen inzetten. De oplossingen dragen stuk voor stuk bij aan minder CO2-uitstoot bij het vervoeren van een product. Tegelijkertijd dragen sommige oplossingen bij aan de complexiteit van het toewijzen van de CO2-uitstoot per schakel in de keten.
Vanuit de Topsector Logistiek en het Lean & Green programma is de CO2 Footprinting Tool Big Mile ontwikkeld die het mogelijk maakt daadwerkelijke gegevens over lading en brandstofgebruik te meten en te vertalen naar een uniforme CO2-footprint. Ook zorgt dit systeem ervoor dat een CO2-prestatie aan een specifieke schakel in de keten toegewezen wordt en rapportages eenvoudig met overheden en klanten gedeeld kunnen worden. De analyses geven bovendien aan op welke gebieden de CO2-prestaties kunnen verbeteren. Hierdoor is het voor vervoerders en verladers makkelijk om gegevens eenmaal vast te leggen en deze op verschillende manieren, volgens de diverse normen, te rapporteren. De software van BigMile is hiervoor behulpzaam. In verschillende projecten van de Topsector Logistiek is CO2-footprinting in de praktijk gebracht. Zo zijn bedrijven in verschillende sectoren voorbereid op de verwachte verplichting om CO2 op een erkende manier te kunnen rapporteren.
Daarnaast is in opdracht van de Topsector door TNO DecaMod ontwikkeld: een toolbox om snel en effectief antwoord te kunnen geven op dit soort vragen. Via het DecaMod-programma zijn modelmatige tools ontwikkeld om de CO2-besparing en kosten van maatregelen te berekenen. Ook brengt DecaMod belangrijke nevenaspecten van CO2-maatregelen in kaart. Met DecaMod zorgt de Topsector Logistiek voor onderbouwde, samenhangende én reproduceerbare informatie over de effecten van maatregelen of pakketten van maatregelen. Dat creëert handelingsperspectief voor beleidsmakers, de logistieke sector en bedrijven, en versnelt besluitvorming.
Er zijn verschillende methodes om de CO2-footprint te berekenen en de nuttige vervoersprestatie uit te rekenen. Hiermee wordt bedoeld de nuttige verplaatsing van de lading ten opzichte van de inzet van energie. Inzicht hierin levert ook inzicht in de potentiële verbetering van de CO2 footprint. Hoe gedetailleerder de inputinformatie op het gebied van lading, herkomst-bestemming en brandstof, des te beter het inzicht in de verbeterpotentie.
De Topsector Logistiek heeft ervoor gezorgd dat er met de Big Mile en DecaMod tools instrumenten zijn ontwikkeld waarop de CO2-footprint in de logistiek op uniforme wijze in kaart kan worden gebracht en het verbeterpotentieel voor ondernemingen zichtbaar wordt. Een verkleining van de CO2-footprint gaat hand in hand met een kostenbesparing. CO2-uitstoot wordt immers veroorzaakt door de verbranding van brandstof, en brandstof kost geld.
TNO heeft in een project getoetst in hoeverre de mede door Topsector Logistiek en het Lean & Green programma ontwikkelde praktische methodiek om de CO2-footprint in kaart te brengen, overeenkomst met al bestaande methoden zoals CO2 Objectif en Smartway. De conclusie is dat de ontwikkelde methodiek voldoet aan de Europese norm EN-16258 en alle methodes naar elkaar te vertalen zijn indien de brondata op de goede manier verzameld en opgeslagen wordt. Met behulp van software hoeft dan slechts één keer data verzameld te worden, die op verschillende manier gerapporteerd kan worden.
De Topsector Logistiek heeft tot slot de praktische toepassing van CO2 footprinting bij bedrijven ondersteund.
Bekijk hier een aantal webinars over CO2-footprinting: