De Amsterdamse zorginstelling Cordaan wil haar logistiek verduurzamen. Topsector Logistiek maakte het onderzoek hiernaar mede mogelijk.
Op weg naar ketenoptimalisatie
Cordaan, een van de grootste zorgaanbieders voor kort- en langdurige zorg in Amsterdam, heeft de ambitie om de bevoorrading van haar 140 locaties te verduurzamen en optimaliseren. Om tot deze ketenoptimalisatie te komen is Cordaan, met steun van de Topsector Logistiek, een traject gestart.
Op jaarbasis helpt Cordaan 20.000 cliënten vanuit 140 locaties, waarvan een groot aantal binnen de ring Amsterdam. ‘Het bevoorraden van alle Cordaanlocaties resulteert in 847 goederenstops en 14 ton CO2-uitstoot per week. Qua duurzame logistiek valt er nog het nodige te verbeteren,’ aldus Vincent van Rijswijk, directeur Facilitaire zaken en Dienstverlening bij Cordaan. Van Rijswijk is samen met hoofd Inkoop Margot Vermue verantwoordelijk voor het traject ketenoptimalisatie bij Cordaan.
Logistiek optimaliseren: duurzame druk
Het doel van het traject ketenoptimalisatie is het optimaliseren van de goederenstromen naar de verschillende Cordaanlocaties in Amsterdam. Hiervoor noemt Van Rijswijk verschillende redenen. ‘We hebben de ambitie om logistieke zaken goed en voorspelbaar te regelen. Dat biedt bedrijfseconomisch voordelen, maar het sluit ook aan bij ons duurzaamheidsbeleid. Zo hebben wij ons dit jaar voor de tweede maal ingeschreven voor de Green Deal in de zorg, waarvan CO2-reductie een onderdeel is. Het duurzaamheidsbeleid van Cordaan is gebaseerd op het VN-manifest en gaat bovendien nog verder dan de Green Deal. De bereikbaarheidsplannen van de gemeente Amsterdam zetten extra druk op onze ambities. Als we in 2025 in deze stad te maken krijgen met een zero-emissiezone waarin alleen elektrisch vrachtverkeer is toegestaan, moeten we nu in actie komen.’
Vermue heeft ook nog andere redenen om een onderzoek naar goederenlogistiek te starten. Zo noemt ze de overvolle stad Amsterdam, waarbij het inwonertal blijft stijgen. Daarnaast is goed zorgpersoneel schaars, ruimte is schaars en duur en een verdere uitbreiding van het wegennet is vrijwel onmogelijk.
Gefaseerde aanpak
Cordaan knipte het traject ketenoptimalisatie op in twee fasen. Fase 1 bracht de logistieke stromen naar de zorglocaties in kaart via een nulmeting, “een foto van de huidige goederenstromen”. Deze eerste fase is inmiddels afgerond, het rapport ligt er. Dit is financieel mede mogelijk gemaakt door Topsector Logistiek.
Fase 2 loopt van eind augustus tot half december 2019. In deze periode inventariseert Cordaan, op basis van de bevindingen van Fase 1, mogelijke oplossingen om kosten en tijd te besparen en de milieu-impact van goederenstromen tot aan de voordeur van zorglocaties te verminderen.
Nulmeting: logistieke stromen in kaar
In 2018 startte Cordaan met de eerste fase van het traject ketenoptimalisatie. Het adviesbureau Districon verrichte een nulmeting waarin de goederenstromen van leveranciers tot aan de voordeur van Cordaan zorglocaties in kaart gebracht werden. De nulmeting omvatte onder andere een telling, data-analyses en interviews met leveranciers. Een opvallend cijfer in het rapport van de nulmeting is het grote aantal, ruim 800, wekelijkse stops op de Cordaanlocaties. Het aantal stops verschilt sterk per locatie, per leverancier en per productgroep. Er zijn veel verschillende leveranciers, waarvan een beperkt deel veel leveringen per week verzorgt. Van Rijswijk: ‘De tail is dus heel lang. Een fors aantal vervoerders doet slechts 1 stop per locatie per week. Voor de hoofdstromen van de goederen hebben we uiteraard vaste afspraken met leveranciers. Daarnaast bestellen de verschillende vestigingen veel zelf, met veel kleine leveringen tot gevolg.’ Uit het rapport van de nulmeting blijkt dat de leveranciers voor het afleveren van goederen voornamelijk gebruik maken van vrachtwagens. Er worden nagenoeg geen elektrische voertuigen ingezet. Het huidige aantal en type vervoersbewegingen is goed voor een jaarlijkse CO2-uitstoot van 730 ton.
Vermue noemt de uitkomst niet verrassend: ‘We kennen het grote aantal leveranciers en de vele, vaak kleine, bestellingen uit onze data. Deze bevindingen onderstrepen de noodzaak om onze logistieke stromen te verminderen en slimmer en schoner te organiseren. De uitkomsten van Fase 2 moeten richting geven aan concrete oplossingen.’
Samenwerking en ambitie
Cordaan kijkt op dit moment nauwlettend naar de logistieke markt. Sommige leveranciers zijn actief met zero emissie bezig. Tevens neemt de gemeente initiatieven. Ook over de grenzen kijken kan lonen. Zo loopt in Antwerpen een mogelijk interessante pilot, geïnitieerd door de overheid, over stadslogistiek in de zorg. Cordaan streeft ernaar om in elk geval de aanvoerlogistiek voor bepaalde hoofdstromen van goederen emissievrij te regelen. Is Cordaan qua logistieke ketenoptimalisatie een koploper binnen de zorg? Van Rijswijk: ‘We zijn als Cordaan wel heel ambitieus. We willen logistieke stromen intern én met de leveranciers goed regelen, we willen duurzaam opereren én de inkoopkosten bewaken.’
Gevolgen verandering logistieke stromen voor werkvloer
Vermue benadrukt de unieke situatie van Cordaan vanwege de locaties in de hoofdstad. Een zorginstelling in de Achterhoek heeft hele andere logistieke uitdagingen. Ook intern verwacht zij dat een optimalisering van het logistieke model de nodige gevolgen zal hebben. ‘Medewerkers in de organisatie zijn gewend aan de huidige frequentie van leveringen. Veel van hen zijn dagelijks met logistiek bezig. Zo ontvangen ze leveranciers, nemen pakketjes aan, pakken pakketjes uit en bergen deze op. Als we stappen gaan maken om de voorspelbaarheid en dus de efficiency van onze logistiek te vergroten, ontzorgen we onze mensen. Tegelijkertijd moeten we het zo inrichten dat zorgmedewerkers niet misgrijpen als ze een product nodig hebben zonder veel van de schaarse vierkante meters op de locaties als opslag te gebruiken. De balans die we in orderomvang en ritfrequentie gaan vinden, moeten we intern goed uitdragen.’ De interne organisatie is al via een klankbordgroep bij het traject ketenoptimalisatie betrokken.
Wensen voor de toekomst
Naast de gedreven aanpak van Cordaan zijn er ook wensen die om samenwerking vragen. Zo gelooft Cordaan in een databased aanpak om logistieke gegevens te verzamelen en te verwerken. Binnen de langdurige zorg is dit vrij onbekend, in de ziekenhuiswereld is het al gemeengoed. ‘Leren van deze wereld en het toepassen in die van ons, kan veel kansen bieden’, aldus Van Rijswijk.