De Multimodaal Transport Expo 2023 zit er weer op! Als kennispartner van het evenement blikken we terug op een fantastische gelegenheid voor de logistieke sector in Nederland en Vlaanderen om elkaar te ontmoeten, inspireren en kennis te delen. Dit waren de 10 belangrijkste inzichten van het event, gedeeld op de Topsector Logistiek Stage, de Main stage en het Kennispaviljoen.
Wando Boevé, Stuurgroepvoorzitter Topteam Logistiek
De voordelen van een modal shift zijn evident, maar de complexiteit kent veel kanten en vraagt samenwerking.
Dit waren de belangrijkste inzichten van het event, gedeeld op de Topsector Logistiek Stage, de Main stage en het kennispaviljoen.
- Tarieven en kosten zijn niet allesbepalend voor de modal shift
Wando Boevé en Filip van Hulle (VIL) bogen zich in een duo interview over de vraagstukken rondom modal shift. Het belangrijkste inzicht? De voordelen van de shift zijn evident, maar de complexiteit kent veel kanten. Vooral het volume en frequentie vragen bij het maken van een nieuwe verbinding veel samenwerkende partijen. Bijna geen enkele verlader of logistieke dienstverlener brengt dat volume alleen aan. Topsector Logistiek heeft hierbij een ondersteunende en onderzoekende rol en helpt de juiste partnerships tot stand te brengen tussen weg, spoor en water. In Vlaanderen zijn de kosten maar ook emissies net zo goed een enorme aandachtspunten. Daar zijn echter minder subsidieregelingen of ondersteunende maatregelen vanuit de overheid voor handen. De samenwerking met de Nederlandse partijen vormt dan ook een toegevoegde waarde. - Bouwhubs in de bouwlogistiek zijn het antwoord op binnenstedelijke uitdagingen
De bouwlogistiek kampt met grote uitdagingen. Multimodaliteit kan daaraan bijdragen. Schoon en emissieloos zijn het uitgangspunt vanuit de overheid, wat betekent dat er een forse reductie in stikstof, C02 en fijnstof gerealiseerd dient te worden. De uitdaging zit vooral in de binnensteden, waar er veel verdichting is en waar je dus met creatieve oplossingen moet komen. In Utrecht bijvoorbeeld lenen de kwetsbare kades van de grachten zich perfect voor binnenvaart oplossingen. Samenwerking vanuit de verdichtende steden lijkt dan ook perfect te passen in bouwhubs, waar vanuit gezamenlijke visie problematiek van verstedelijking en business goals verenigd kunnen worden. Topsector Logistiek doet vanuit verschillende ‘living labs’ onderzoek naar de lessen vanuit dit soort hubs om met de supply chain te delen. - Een cruciale stap in de zero emissie stadslogistiek zit in gedragsverandering
Er is nog veel koudwatervrees bij zowel ondernemers als overheid voor een radicale shift in de stadslogistiek. Kun je die motivatie ook naar concrete stappen vertalen en uitdrukken in een business case? Zaken die we vanzelfsprekend vinden, zoals de begaanbaarheid met de fiets, staan onder druk door de stijgende vraag naar elektrificatie. Dan heeft de Nederlandse infrastructuur ook een flinke upgrade nodig. Verder staan logistieke dienstverleners en verladers voor de keuze of ze zelf klanten blijven bedienen in de binnenstad, dit anders moeten gaan organiseren of wellicht helemaal niet meer doen.
De verwachting is dat steeds meer ‘white label’ bouwhubs zullen ontstaan om dit soort ketens anders te gaan organiseren. Gedragsverandering is nodig om het tij te keren. Ook daar wordt vanuit Topsector logistiek ingezet, waarover we later een rapport zullen delen. Dirk van der Lee (Topsector Logistiek, Lean & Green) ziet dat er echt koplopers zijn die meer duurzame stromen gaan organiseren. “Maar de kennis staat nog echter in de kinderschoenen. De Topsector logistiek ziet het als haar taak om die kennisdeling voor 2025 en 2030 op de kaart te zetten om juist nu alvast die eerste stappen te kunnen zetten.” De druk moet blijkbaar op het proces van de transitie blijven. Anders halen we onze doelen niet en kunnen bedrijven niet met de noodzakelijke investeringen beginnen. Het advies luidde dan ook: vind het wiel niet zelf en alleen uit. Er is kennis, er zijn tools, er zijn middelen. Zoek aansluiting, bijvoorbeeld bij de verschillende kennispartners van de Topsector Logistiek. - Volledige digitale integratie met systeemleveranciers is de sleutel tot efficiëntie
Voor een grote beweging moeten partijen voor een ‘total system efficiency’ gaan. In het Joint Corridors Off-Road onderdeel namen toonaangevende systeemleveranciers je mee in zulke oplossingen voor een overslagterminal.
Met alle juiste data kunnen processen hier op de achtergrond volledig soepel draaien. Een chauffeur onderweg kan bijvoorbeeld efficiënt van en naar een terminal rijden zonder maar ook iets van rompslomp te merken. Per rit kan zo zeker al 5 à 10 minuten tijdswinst behaald worden, maar dat kan nog verder oplopen. Slimme sensoren zonder batterij en andere IoT oplossingen helpen ook steeds beter processen te monitoren, denk aan het scannen/observeren van de toestand van vrachtwagens om schadedisputen te voorkomen en sensoren voor het spotten van treinbewegingen voor het analyseren van vrachtstromen. De conclusie? Laat de informatie voor je werken, we kunnen nog zoveel technologie gebruiken, maar het gaat uiteindelijk om de situatie van de klant en het besparen van kosten en ‘gedoe’. - Smart shipping in de scheepslogistiek lijkt het antwoord op het motto ‘bigger is better’
Zowel in binnenvaart als op zee is er een sterke tendens voor de inzet van steeds grotere schepen, die tot lagere transportkosten per ton-kilometer kunnen leiden. Toch weten we dat deze grotere batches niet altijd optimaal zijn voor het logistieke systeem. Marco Scholtens van Nederlands Forum Smart Shipping ging in gesprek met Geert Van Overloop (Naval Inland Navigation) en Andrés Caballero (Hogeschool Zeeland). Zij illustreerden aan de hand van innovatiecase in de supply chain dat besparingen door een ketensamenwerking tot maar liefst 60% kunnen oplopen. Dat gebeurde in het netwerk SMASH!, een bijzondere samenwerking tussen 15 maritieme organisaties, marktpartijen, kennisinstelling en overheden. - Gewenste ketenefficiëntie in de luchtvracht vraagt gezamenlijke aanpak
In de luchtvracht zijn er steeds meer opstoppingen. De vracht gaat de luchthaven in en uit en ook in die route ernaartoe blijven goederen veel te lang stilstaan. Hoe kunnen we dat nu slim en anders doen? Omdat er zoveel partijen betrokken zijn in dit complexe ecosysteem en er geen leidende partij is, is het lastig om meteen met oplossingen te komen. De crux zit in dat niet veel partijen zoals afhandelaars en tussenpartijen data met elkaar delen. Er is dus sprake van een keteninefficiëntie. Door concrete stappen te maken met big data krijg je grip op de processen en kun je de keten gezamenlijk opnieuw gaan vormgeven. In de praktijk betekent dat voor vele betrokkenen dat ze qua data als één bedrijf moeten gaan opereren, dat er een gezamenlijke aanpak nodig is en er een leidende partij is die de stip in de horizon in het oog houdt.
Verder werd ook genoemd dat je goed inzichtelijk moet maken welke data je zelf nodig hebt om je eigen processen goed te regelen en met andere samen te werken. Dat levert niet alleen voordelen op voor de administratieve en financiële afhandeling, maar ook voor de logistieke planning. - Kansen van emissieloze logistiek kun je alleen aangrijpen met de juiste duiding (van data)
Een concurrerende emissieloze logistiek in Nederland voor 2050 kunnen we alleen bereiken met efficiënte multimodale corridors. Voor die kentering is beter inzicht in data nodig en ook duidelijker handvatten voor ondernemers. Bas van Bree, TKI Dinalog licht toe: “wij bereiden de sector voor op de toekomst met onderzoek en helpen die vervolgens te vertalen naar implementatie en opschaling voor het bedrijfsleven. Echter zien veel ondernemers en organisaties door de bomen het bos niet meer. Bijvoorbeeld; wat zijn mogelijke afvalstoffen voor het ene bedrijf en bied kansen als grondstoffen voor andere bedrijven? Wat zijn de laatste wet-en regelgevingen en hoe zijn die van toepassing op mijn bedrijf? Wat is mijn footprint en waar begin ik om die uit te rekenen?” Als je er nu nog niet mee bezig bent, wordt het wel tijd om de ontwikkelingen te kunnen bijbenen, is een belangrijk punt dat tijdens het evenement benoemd wordt. Vanuit onder andere living labs in supply chain models kunnen we kennis helpen ontsluiten en die ketens opnieuw helpen ontwerpen. - Meten is weten, vooral bij zero emissie corridors
Naar een emissievrije multimodale corridor? Dat kan alleen met inzicht in de werkelijke emissies, zodat je weet welke stappen je daadwerkelijk kunt nemen. Die kennis doen verschillende partijen op in pilots, bijvoorbeeld in ‘meten op schepen’ waarin een volledige scheepsvaart route onder de loep is gelegd. Vanuit TNO is voor dit soort analyses een compleet model (DeCaMoD) ontwikkeld om de impact van duurzame maatregelen in zero emissie corridors door te berekenen en ook te onderzoeken wat het effect is van gestapelde maatregelen. Weten welke maatregelen wel of geen effect hebben, of welke combinatie van maatregelen waardevol zijn, biedt interessante inzichten in de keten en geeft bedrijven en organisaties handelingsperspectief. - Containervervoer over water: een aanwinst voor multimodaal transport met een nul- en groeiscenario
Containervervoer over water levert een potentiële besparing op van ruim 7.000 ton CO2 en 3,5 miljoen wegkilometers. Om zo’n besparing te realiseren is er volledige transparantie nodig en een digitale informatiestructuur, waarmee zeevervoer naar het achterland efficiënt berekend kan worden. Er moet gekeken worden naar groeiscenario’s voor de capaciteit (en: waar is er ruimte), maar ook naar andere scenario’s’ zoals bij een ‘dreigmap’ voor laag water. Bovendien vraagt de samenwerking dat alle partners investeren, van sluizen, rederijen, scheepsvaart tot vrachtvervoerders. Ook in commitment, door het toewijzen van specialistische rollen voor de realisatie, bijvoorbeeld met een ‘Multimodale Efficiency coördinator’. Verder blijkt ook lobbyen voor wetgeving in Europa een belangrijk aandachtspunt. - Kijken naar het hele systeem en stakeholder management is van essentieel belang
Erasmus Universiteit Rotterdam deed onderzoek naar de knelpunten van de modal shift in de verslogistiek. Dit leidde tot een multimodale game CO2NGESTION. Wie deze ‘serious game’ speelde, begreep nog veel beter voor welke uitdagingen we staan. In de game gaat het om samenwerking en omgaan met ‘wicked dilemma’s’: er is niet één aangewezen oplossing en het probleem heeft een complexe omvang met vele belangen en afwegingen. Oplossingen voor de dagelijkse praktijk (snelheid, efficiëntie) kunnen soms haaks staan op de noodzaak om op lange termijn te optimaliseren, bijvoorbeeld voor CO2 reducties. Het samenspel tussen stakeholders waarbij gekozen wordt voor een oplossing die bevredigend is voor de meeste partijen, is een mooie afspiegeling van de werkelijkheid.