Slimmer werken
Om de stikstofuitdagingen in de bouw het hoofd te bieden, werkt de Topsector Logistiek aan een praktische aanpak om stappen te zetten richting schoon en emissieloos bouwen. Verschillende thema’s worden daarbij op de bouwplaats onderzocht en getest. Zo onderzoekt Pieter-Bas de Visser als projectleider van het Living Lab digitalisering en data-integratie hoe deze onderwerpen kunnen bijdragen aan de vermindering van uitstoot binnen de bouwketen. Hier lees je meer over de lopende projecten binnen dit Living Lab en de resultaten die dat tot op heden heeft opgeleverd.
Parametrisch ontwerpen
Begin 2025 deelde Pieter-Bas zijn eerste bevindingen in een interview. Hij had het toen onder andere over parametrisch ontwerpen, waarbij al in de ontwerpfase in BIM wordt gekeken welke impact ontwerpkeuzes hebben op de uitstoot. “Je kijkt dan bijvoorbeeld wat het betekent als je een bocht ruimer legt of een talud hoger maakt”, licht hij toe. “Samen met ontwerpers van Haskoning en Witteveen + Bos hebben we aan de ontwerptafel gezeten om te kijken hoe we dit konden integreren. Hoewel dit nog niet haalbaar blijkt om op een betaalbare, eenvoudige manier te realiseren, concludeerden de bouwkostendeskundigen wél dat emissies en kosten vaak aan elkaar zijn gerelateerd. Een goedkoper ontwerp betekent in de praktijk vaak ook lagere uitstoot. Denk hierbij aan grondverzet en materiaalgebruik.”
Basis Data Infrastructuur
“We hebben ons daarnaast beziggehouden met uitstootdata delen in de bouwketen. Samen met aannemer Heijmans en Millenaar & van Schaik Transport onderzochten we hoe we hier met de Basis Data Infrastructuur (BDI) gestandaardiseerd invulling aan konden geven. Dat is echt een succes geworden.” Met de BDI blijft data in de eigen systemen en krijgt de samenwerkingspartner onder voorwaarden toegang tot bepaalde data. “We hebben ongeveer 8.000 ritten opgehaald uit het transportmanagementsysteem Scoretrace van Millenaar & van Schaik en die volgens de principes van de BDI rechtstreeks met Heijmans gedeeld.”
“De BDI betekent een enorme procesverbetering. Alle Excelsheets, Google Forms en bonnetjes behoren tot het verleden. De administratieve last neemt hierdoor enorm af”, aldus Pieter-Bas. “De BDI maakt ons leven in alle opzichten makkelijker,” beaamde ook Nikki Pije, projectleider bouwlogistiek bij Heijmans, in een interview.
Impact op uitstoot en logistiek
Pieter-Bas: “Op basis van al die gedeelde data kun je vervolgens conclusies trekken. Zo werd bijvoorbeeld duidelijk in hoeverre het transport van dit project emissieloos is uitgevoerd en welke factoren daarop invloed hadden.”
“De komende tijd wil Heijmans ook data delen met Millenaar & van Schaik, zodat zij hun ritten beter kunnen plannen. En we willen meer transportmanagementsystemen aanhaken en het netwerk uitbreiden, zodat vervoerders bijvoorbeeld ook ritten voor verschillende aannemers kunnen combineren. Zo staan we nu in de startblokken voor een pilot met Jan Bakker Transport en de BAM.”
“Voor wat betreft de BDI lopen er momenteel voorbereidende gesprekken met drie andere aannemers en acht transporteurs om pilots mee te doen: het gaat best hard. Er is echt belangstelling voor.”
Standaarden ontwikkelen
“Samen met DigiGo, die ook is betrokken bij het KOP-programma*, kijken we ook naar papierloos transport in de héle keten. Ook hier gaat het over data uitwisselen zonder formuliertjes en willen we standaarden ontwikkelen.”
“Het gaat daarbij overigens niet alleen om het standaardiseren van hóe data wordt gedeeld. We moeten ook de data zélf standaardiseren. Iedereen moet dezelfde velden, eenheden et cetera gebruiken. Daarvoor gebruiken we in de aan- en afvoerlogistiek nu het OTM: het Open Trip Model. Door dat in de praktijk toe te passen en uit te proberen, leren we wat werkt. Uiteindelijk willen we dat IT-partijen die software leveren voor de logistiek zich hieraan committeren.”
Digitale oplossingen
“Verder hebben we met Witteveen+Bos een softwareoplossing ontwikkeld om de handmatige invoer van de Emissievoorspeller te beperken. Je kan nu een BIM-model uploaden, waarvan vervolgens op basis van de hoeveelheden en materialen een voorspelling van het aantal ritten wordt berekend. Die ritten kan je dan als input gebruiken voor de Emissievoorspeller.”
“Omdat ook veiligheid een rol speelt in het programma, zijn we nu onder andere bezig met de Virtual Safety Walk. Daarbij loop je in Virtual Reality over de bouwplaats, met alle machines en vrachtwagens. Dat zorgt voor een stuk bewustwording. Door de risico’s met het veiligheidsteam in kaart te brengen, voorkom je ongelukken.”
Gecontroleerd data delen
“Nederland zit momenteel helemaal op slot vanwege de stikstofuitstoot. Als we toch willen bouwen, dan valt de meeste winst in mijn ogen te behalen door processen te optimaliseren en nog beter samen te werken. Daarvoor moet je data delen. Transparantie bieden. En dat kan ook echt op een veilige manier. Ik wil bedrijven daarom vooral oproepen die stap te zetten en hun data gecontroleerd te delen. Om samen aan de slag te gaan. Dat is dé manier om weer beweging te krijgen in de bouw.”
Meer weten?
Wil jij meer weten over het programma Mobiele werktuigen en bouwlogistiek? Neem dan contact op met info@topsectorlogistiek.nl.
* Het programma Mobiele Werktuigen en Bouwlogistiek van Topsector Logistiek is een van de programma’s van het Kennis- en Opschalingsprogramma (KOP), dat valt onder de paraplu Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). TKI Dinalog is hierbij verantwoordelijk voor het onderzoek, terwijl Connekt/Topsector Logistiek de implementatie en opschaling verzorgt.
De projecten van het programma Mobiele Werktuigen en Bouwlogistiek zijn allemaal geschaard onder EACH, waarbij de letters van EACH staan voor de focus van de verschillende activiteiten. Op de Kennisbouwplaats vind je de belangrijkste geleerde lessen uit de Living Labs en tools die je helpen bij de transitie naar emissieloos bouwen. Het programma loopt tot eind 2026.
