Nederland staat voor een enorme woningbouwopgave, die veelal binnen de bestaande stadsgrenzen moet worden gerealiseerd. Dit betekent dat grote volumes bouwmaterialen de stad in komen. Door andere stedelijke opgaven, zoals de verduurzaming van de woningvoorraad en de transitie naar een circulaire economie, neemt het te transporteren volume nog verder toe. Hiermee komen stedelijke ambities op thema’s als veiligheid, bereikbaarheid en luchtkwaliteit verder onder druk te staan. “Overheden hebben behoefte aan instrumenten om te sturen op het efficiënt en duurzaam bevoorraden van de bouwprojecten.”, weet Arjen de Feijter, projectmanager bij Topsector Logistiek. Tegelijkertijd vragen marktpartijen om eenduidig beleid vanuit de overheid. Als onderdeel van het programma Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) werkt hij daarom aan praktische tools voor een gebiedsgerichte aanpak.
Kaders bouwlogistiek
Topsector Logistiek werkt door middel van Kennis, Opschaling en Praktijkervaring (KOP) aan innovatie en verduurzaming van de bouwsector. Onder KOP zijn vier programmalijnen benoemd (EACH), waarbij de letters uit ‘EACH’ staan voor alle activiteiten die worden uitgevoerd. De activiteiten binnen het Living Lab van Arjen richten zich daarbij op een ‘gebiedsgerichte aanpak’; een werkwijze waarbij afstemming en samenwerking plaatsvindt over meerdere bouwprojecten in een stadsgebied. Hiermee wordt voortgeborduurd op de geleerde lessen bij de totstandkoming van de aanpak bouwlogistiek in gebiedsontwikkeling Katendrecht.
Co-creatie
“Met een gebiedsgerichte aanpak valt grote winst te behalen qua luchtkwaliteit, bereikbaarheid en veiligheid. Toch komt het gebiedsgericht organiseren van de bouwlogistiek moeizaam van de grond. Dat kan te maken hebben met de vele belanghebbenden, de uiteenlopende planningen en de vaak onderbelichte rol van bouwlogistiek. Ik zie het als een uitdaging om overheden te bewegen hierin een actieve rol te pakken. Niet alleen door onderzoek te laten doen, maar door in co-creatie, met meerdere gemeenten en marktpartijen, te werken aan het ontwikkelen, toepassen en valideren van instrumenten. We gaan het gewoon proberen; wat werkt wel en niet en wat leren we daarvan? En hoe kunnen we deze kennis vervolgens delen en borgen?”
In het nieuwe rapport van Topsector Logistiek Aanpak bouwlogistiek in gebiedsontwikkeling Katendrecht wordt een nieuwe aanpak gepresenteerd voor het beheersen van bouwverkeer in complexe stedelijke projecten. Het rapport presenteert een effectieve aanpak voor gemeenten en marktpartijen om gezamenlijk te werken aan efficiënte en duurzame bouwlogistiek. Bekijk het rapport hier.
Instrumenten voor sturing op bouwlogistiek
“Er bestaat geen ‘silver bullet’ waarmee gemeenten de marktpartijen kunnen aanzetten om de bouwlogistiek efficiënter te organiseren. De kunst zit hem in een set aan instrumenten toepassen, de onderlinge samenhang herkennen en het tijdig betrekken van de marktpartijen. Instrumenten ontwikkelen, toepassen en inbedden binnen de bestaande processen vraagt om een investering vanuit de gemeente. Niet iedere gemeente heeft hiervoor voldoende kennis en capaciteit. Vanuit het Living Lab ondersteunen we gemeenten in dit proces, waarbij we onderscheid maken in bouwlogistiek in visie en beleid, in bouwlogistiek in contracten en vergunningen en in bouwlogistiek in ondersteunende instrumenten.”
Bouwlogistiek in visie en beleid
“Omdat er in de wetgeving niet expliciet wordt gestuurd op bouwlogistiek, leggen we de basis voor een gebiedsgerichte aanpak binnen het gemeentelijk beleid. Bestaand beleid op thema’s zoals luchtkwaliteit, mobiliteit en circulariteit bieden haakjes om doelen voor bouwlogistiek bijvoorbeeld op te nemen in een omgevingsvisie en omgevingsplan. Maar ook in gemeentelijke notities over bijvoorbeeld mobiliteit of woningbouw. Zo kan het thema doorsijpelen richting gebiedsplannen en -ontwikkelingen en uiteindelijk richting afspraken tussen gemeente en marktpartijen.”
Het Kennis- en Opschalingsprogramma (KOP) valt onder de paraplu Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). Een van de programma’s onder KOP heet: Mobiele Werktuigen en Bouwlogistiek. TKI Dinalog is hierbij verantwoordelijk voor het onderzoek, terwijl Connekt / Topsector Logistiek de implementatie en opschaling verzorgt.
Het eerste programma Mobiele Werktuigen en Bouwlogistiek liep van 2022 tot 2024. In 2024 is het tweede programma van start gegaan. In deze interviews introduceren we de nieuwe projecten en projectleiders. Onderdaan dit artikel vind je verwijzingen naar de andere interviews in deze reeks.
Bouwlogistiek in contracten en vergunningen
“Met de randvoorwaarden in de beleidsdocumenten als uitgangspunt, verkennen we welke afspraken gemeenten kunnen maken met ontwikkelaars en aannemers. Daarnaast gaan we aan de slag met de BLVC-systematiek, een aanpak die zich richt op vier zaken in de projectuitvoering: Bereikbaarheid, Leefbaarheid, Veiligheid en Communicatie. We stellen een set eisen op voor BLVC, waaronder eisen aan de bouwlogistiek. Die eisen leggen we vast in een zogenaamd BLVC-kader. Als we dat kader toepassen op de contractvorming en/of het proces van vergunningverlening, kan de gemeente regie voeren op de bouwlogistiek.”
Bouwlogistiek in ondersteunende instrumenten
“Naast het inbedden van bouwlogistiek in beleid, contracten en vergunningen, kunnen gemeenten ook ondersteunende instrumenten inzetten om de beoogde doelen na te streven. Zo vergroot een convenant de betrokkenheid van marktpartijen en biedt het toepassen van een voorspelmodel voor bouwverkeer en verkeersintensiteiten inzicht in de verwachte stikstofdepositie en locaties voor mogelijke congestie. Ook door praktijkgericht onderzoek op innovatieve thema’s, zoals transport over water, concessieverlening bouwhubs en bevoorrading hoogbouw met drones, bieden we handvatten om invulling te geven aan de wens om de bouwlogistiek efficiënt en duurzaam te organiseren.”
Verankerd in processen
“Uiteindelijk moeten overheden zelf in staat zijn om door middel van een gebiedsgerichte aanpak actief te sturen op efficiënte, duurzame bouwlogistiek. Dat betekent dat gemeenten voldoende capaciteit en expertise hebben en dat het thema bouwlogistiek goed is verankerd in de gemeentelijke processen. Als we dat voor elkaar krijgen, dan hebben wij ons werk goed gedaan.”
Meer weten?
Wil je meer weten over de projecten van het programma Mobiele Werktuigen en Bouwlogistiek? Kijk dan op de website www.eachbouwt.nl. Je kan ook een mail sturen naar: info@topsectorlogistiek.nl.
