TNO en Topsector Logistiek bundelen krachten voor betere emissie-inzichten mobiele werktuigen

In de bouw worden mobiele werktuigen intensief ingezet, waarbij de werkelijke NOx-uitstoot bij eenzelfde machinetype sterk kan variëren door verschillen in gebruik, belasting en omstandigheden. Tegelijkertijd zijn er heel veel typen bouwmachines en verschilt hun inzet enorm. De parameters die van grote invloed zijn op de NOx-uitstoot worden in de praktijk tot nu toe slechts beperkt bijgehouden. Hetzelfde geldt voor emissiemetingen aan de uitlaat: die gebeuren slechts op kleine schaal. Dat maakt het moeilijk om de uitstoot per bouwproject nauwkeurig te voorspellen, wat leidt tot een zekere mate van onzekerheid in stikstofberekeningen en het lastig maakt om gerichte maatregelen te nemen. Topsector Logistiek en TNO werken daarom samen om de bouwsector vaardig te maken in het meten van praktijkemissies van mobiele werktuigen. Als concreet resultaat is onlangs een methode ontwikkeld voor bouwbedrijven die zelf willen beginnen met praktijkmetingen. Dit sluit aan bij de groeiende vraag van bedrijven naar betrouwbare data over hun emissies, vooral in een tijd van strengere milieueisen en toenemende aandacht voor duurzaamheid.

Instructievideo en handleiding

Aan de hand van een instructievideo en een bijbehorende handleiding kunnen bedrijven nu relatief eenvoudig een meetmodule op mobiele werktuigen installeren voor het meten van NOx en CO2 emissies. Aanvullend worden operationele gegevens zoals brandstofverbruik en  draaiuren verzameld. De inzichten die hier uit voortvloeien zijn van belang voor bedrijven die bewuste keuzes willen maken over hun materieelpark, bijvoorbeeld om te demonsteren in stikstofberekeningen wat de praktijkuitstoot is van hun materieel. Dit kan onnodige vertraging in vergunningverlening voorkomen. Ook kan op basis van deze gegevens de inzet van de machines worden geoptimaliseerd, zoals minder stationair draaien voor emissiereductie. De inzichten helpen daarnaast om te bepalen welke machines al schoon zijn, en welke het meest relevant zijn om te verschonen. Op het moment dat er flink opgeschaald wordt in het aantal metingen kan deze data gebruikt worden voor verbetering van nationale kengetallen rondom emissies van mobiele werktuigen. Bovendien kan deze data helpen bij eventuele voorstellen voor verbeteringen in emissiewetgeving.

Praktische meetoplossing

De meetoplossing kunnen monteurs relatief eenvoudig zelf installeren op bouwmachines. Het systeem bestaat uit drie hoofdonderdelen: een NOx-sensor die in de uitlaat wordt geplaatst na alle nabehandelingssystemen, een luchtmassastroom-sensor (MAF-sensor) die wordt gemonteerd in het inlaattraject van de motor, en een datalogger die alle gegevens verzamelt en verwerkt. De installatie vereist praktische vaardigheden zoals het lassen van een sensor-aansluiting in de uitlaat en het aanbrengen van de luchtmassastroom-sensor in het inlaattraject, maar is door monteurs goed uitvoerbaar.

Samenwerking TNO en Topsector Logistiek

De samenwerking tussen TNO en Topsector Logistiek illustreert hoe toegepast onderzoek en praktijktoepassing kunnen worden gecombineerd. Waar TNO de meetinstrumenten en methodieken ontwikkelt, past Topsector Logistiek deze toe in grootschalige praktijkmetingen bij honderden bouwmachines. Deze aanpak zorgt ervoor dat wetenschappelijke inzichten direct worden vertaald naar praktische tools die de sector kan gebruiken voor emissiereductie en regelgeving.