Hoe verander je gedrag in circulaire logistiek?
Eén van de dingen die door de hele dag heen naar voren kwam, is het belang van de gedragspsychologie. Een discipline waar je misschien niet direct aan denkt bij circulaire logistiek. Toch speelt deze discipline een grote rol. Denk aan vragen zoals: Hoe krijgen we onze partners zo ver dat zij een duurzame optie kiezen? Welke barrières ervaren zij?
Dit kwam aan bod in de themasessie over gedrag. Anjo Travaille, adviseur gedragsbeïnvloeding & duurzaamheid ging in op de vraag hoe je bij verschillende doelgroepen de gedragsverandering teweeg kunt brengen noodzakelijk voor adoptie van circulaire werkwijzen. Hierin werd benadrukt dat twee dingen in talloze voorbeelden naar voren komen: maak het gewenste gedrag makkelijker, en het ongewenste gedrag moeilijker. Wanneer een duurzame keus de default is, zullen veel meer mensen hiermee akkoord gaan dan wanneer zij veel moeite moeten doen.
Dit werd in de praktijk duidelijk in de ondernemerscase van Tiny Library, een leenservice voor babyspullen, en Reflower, een abonnement op kunstbloemen. Zij lopen allebei tegen verschillende belemmeringen rondom retourlogistiek aan. Een daarvan is dat klanten van Tiny Library hun producten wel tot een paar maanden gebruiken. De vaak grote verpakkingen hiervan gooien zij direct weg, wat tot problemen leidt wanneer het product weer teruggestuurd moet worden. Hoe krijgen zij hun klanten zover dat ze deze bewaren? Een aanwezige opperde dat de ophaaldienst de doos leeg mee kon nemen en het product daar ter plekke inpakte. Dit is waarschijnlijk geen optie wanneer je met reguliere vervoersbedrijven werkt, maar zou het gemak voor de klant wel groter maken. Een andere optie is om op te zoek te gaan naar duurzaam, opvouwbaar materiaal waardoor de klant minder ruimte hoeft op te offeren om de doos te houden. Deze vraag laten we graag open voor de aanwezige wetenschappers om verder onderzoek naar te doen.
Samenwerking is essentieel, júíst tussen concurrenten
Een ander aspect wat belangrijk is om de circulaire transitie in de logistiek te laten landen, is samenwerken met je concurrenten. Dit was een gespreksonderwerp tijdens meerdere sessies, bijvoorbeeld tijdens het panel van Jorn Eiting Liempt, directeur van Seenons , en Inge Baars, duurzaamheidsmanager bij Cycleon. Samenwerken met je concurrenten is iets wat je misschien niet zo snel doet als groot bedrijf, maar je kan bijna niet anders als je op de circulaire tour wilt. In het plenaire gesprek kwam dit een aantal keer naar voren. Want, zo noemde een ondernemer uit de zaal: ‘’Je kán het niet alleen, hoe groot je ook bent. Je moet met partners samenwerken’’. Een goed lopend bedrijf zal nooit diens eigen verdienmodel gaan afbreken en er is dus een hoge drempel om als eerste je logistiek circulair in te richten. Wanneer je echter met soortgelijke partijen samen duurzame stappen zet in je bedrijfsmodel, wordt het risico een stuk lager dat één partij hierdoor zal omvallen.
Naast een lager risico, is er ook een ander voordeel. ‘’Zie elkaar als kennispartners! Houd je geheim niet bij je maar deel het zodat anderen hierop voort kunnen boorduren en het zich verbeterd. Zo kan je samen leren’’.
Een derde reden waarom pre-competitieve samenwerking past in circulaire logistiek, is om samen doelstellingen te maken om de keten te veranderen. Veiligheidsschoenen vallen momenteel niet onder de Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid (UPV) van de textielbranche en er zijn dus geen sluitende doelstellingen over hoeveel producten je terug moet nemen. Dit is iets waar de Circular Footwear Alliance hard op inzet. Twee bedrijven die allebei veiligheidsschoenen produceren, namelijk EMMA Safety Footwear en Allshoes Safety Footwear, hebben deze samen opgericht om de retourstroom van werkschoenen te verbeteren en te versnellen.
Ook in hun geval komt het thema gedragsverandering naar voren. Hoe motiveren zij nu de klant om hun schoenen terug in te leveren? Wat voor prikkel moeten ze hen aanbieden? Uit de sessie bleek dat om deze vragen te beantwoorden, de Circular Footwear Alliance scherp moet hebben wíé ze willen beïnvloeden. Is dat de individuele klant, of juist de tussenpersoon die de schoen aan hen verkoopt? Het mooie aan deze samenwerking is dat ze dit in gezamenlijkheid kunnen onderzoeken, met informatie vanuit beide partijen. Wanneer hier een goede oplossing voor komt zal dat dan ook voor beide partijen voordelig zijn. Door elkaar niet alleen als concurrenten te zien maar ook als kennispartners, kan je binnen een branche veel meer kan bereiken dan alleen.
Op weg naar de circulaire logistiek!
De werkconferentie laat elk jaar weer zien wat voor nut kruisbestuiving tussen verschillende experts en organisaties kan hebben. Naast de Circular Footwear Alliance, Tiny Library en Reflower waren er namelijk nog veel meer case-inbrengers die met wetenschap, ondernemers, beleidsmakers en logistiek experts aan de slag zijn gegaan. De komende tijd gaan zij circulaire stappen zetten met de input van de conferentie.